| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «دیزاین: شتاب دهنده اقتصاد نشر» با حضور کورش پارسانژاد، کیانوش غریب‌پور، محمد اردلانی و مرتضی واحدی در غرفه موسسه خانه کتاب واقع در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد. واحدی در این نشست با بیان اینکه اغلب ناشران جلد کتاب را ویترین آن می‌دانند، گفت: با این وجود به دلیل وضعیت آشفته نشر اکثریت آنها به دنبال طراحان گرافیکی هستند که با نرخ پایین‌ترین کار جلدآرایی را انجام دهند. پارسانژاد در ادامه با اشاره به بازار بحرانی نشر و درگیری ناشران با مشکل کاغذ افزود: اگر تا سال‌های گذشته می‌توانستیم رد پایی از طراحان گرافیک در صنعت نشر ببینیم، امسال با توجه به گرانی کاغذ حضور این صنف در صنعت نشر بسیار کمرنگ شده. با این وجود هیچ کتابی حتی به شکل ساده آن را نمی‌توان بدون طراحی جلد درنظر گرفت. در این میان حضور طراحان گرافیک در جلدآرایی کتاب به دو نوع دیده می‌شود: نخست طراحان گرافیکی که در تدوین کتاب حضور پررنگی دارند و باعث دیده شدن هرچه بیشتر کتاب می شوند و دسته دوم طراحان گرافیکی که حضورشان به شکل کمرنگ درفرآیند تولید کتاب مشاهده می‌شود. او افزود: در این میان حضور مدیر هنری و مشاوره آن به ناشران می‌تواند به موثرتر شدن فرآیند طراحی گرافیک برای جلد کتاب کمک کند. امروز مشاهده می‌کنیم که برخی ناشران به دلیل طراحی جلد نامناسب با محتوای کتاب نتوانستند در بازار جذب مخاطب موفق باشند. این طراح گرافیک با تاکید بر اینکه در زمینه طراحی داخلی کتاب در ایران با ضعف مواجهیم، عنوان کرد: در حالی که دهه ۷۰ و ۸۰ اوج شکوفایی طراحی جلد کتاب در ایران بود و طراحان شناخته شده‌ای در این دوره ظهور پیدا کردند و به دیده شدن آثار کمک کردند امروز می‌بینیم که چگونه طراحی جلد کتاب به سطح نازلی رسیده است. او در بخش دیگری از سخنانش درباره بد شدن سلیقه تصویری مخاطبان سخن گفت و افزود: متاسفانه بسیاری از مخاطبان کتاب از کودکی با سلیقه تصویری نازل تربیت می‌شوند و به همین دلیل حتی وقتی در آینده به حلقه صنعت نشر در قالب نویسنده، شاعر و غیره بپیوندند همان سلیقه بد را با خود به همراه می‌آورند و این موضوع کار طراحی جلد را برای تصویرگران دشوار می‌کند. این طراح گرافیک در ادامه سخنانش با بیان اینکه طراح گرافیک باید در تعامل با نویسنده و مترجم اثر باشد، افزود: من برای طراحی جلد کتاب گاهی با نویسنده یا مترجم گفتگو می‌کنم و تلاش می‌کنم با برداشتی از لحن نوشتاری کتاب دست به طراحی جلد بزنم. غریب‌پور نیز درباره دستمزد طراحان گرافیک گفت: در حالی که یک ناشر با یک غرفه ۹ متری نمی‌تواند هزینه‌های خود را دربیاورد طبیعی است که دستمزد زیادی هم نمی‌تواند برای طراحی گرافیک کنار بگذارد و از همین رو به سراغ طراحی جلد نمی‌رود. البته در این میان ناشرانی هم هستند که امکان مالی مناسبی دارند و با توجه به پتانسیل‌هایی که برای طراحی جلد کتاب‌های مناسب و پرفروش در این ناشران وجود دارد، انرژی بخشی از طراحان گرافیک به سوی آنها می‌رود. او با اشاره به کاهش شدید شمارگان کتاب در ایران ادامه داد: از سوی دیگر در حالی که در مقابل جمعیت ۸۰ میلیونی ایرانی شمارگان کتاب ۸۰۰ نسخه است، نمی‌توان از چرخش صنعت نشر و آسیب نرسیدن به طراحان جلد کتاب سخن گفت. چرا که کار طراحی جلد کتاب در عین دشوار بودن دستمزدش کم است اما با توجه به شرایط مالی ناشران غیرقابل انتظار نیست. او حضور یک مدیر هنری در انتشارات را به ناشران پیشنهاد کرد و گفت: مدیر هنری می‌تواند با انتخاب‌های مناسب و تعامل با طراح گرافیک، اتفاق‌های خوبی را برای دیده شدن و فروش یک کتاب رقم بزند. پارسانژاد در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به وضعیت دستمزد طراحان جلد کتاب گفت: اکنون به دلیل وضعیت نشر انجمن صنفی طراحان گرافیک قیمت ۸۰۰ هزار تومان را مصوب کرده که به نظر من رقم بسیار پایینی است و با توجه به تورم کنونی دردی از طراحان کتاب دوا نمی‌کند. از سوی دیگر از ناشران گله‌مندم که چرا به دلیل پرداخت دستمزد پایین‌تر به سراغ طراحان جلدی می‌روند که با قیمت‌های نازل‌تری کار می‌کنند و در نهایت آثار درجه دو یا سه را رقم می‌زنند. این درحالی است که در دهه ۷۰ طراحی جلد کتاب روش‌مند بود و با قاعده‌ای برای مخاطب کار می‌کرد. غریب پور نیز در ادامه با اشاره به نوع درخواست مخاطب برای خرید کالای فرهنگی مانند کتاب، گفت: کتاب نیز مانند بسیاری از کالاهای دیگر می‌تواند براساس یک بودجه شخصی و با اختیار خریدار دریافت شود. از سوی دیگر کتاب‌هایی وجود دارند که مخاطب مجبور است آنها را بخرد. اینجاست که فرقی نمی‌کند این گونه آثار چه طراحی جلدی داشته باشند و این همان آفتی است که ما به ویژه در نشر کتاب‌های آموزشی با آن مواجه هستیم. البته در میان همین ناشران هم انتشاراتی وجود دارند که با تشخیص مزیت نسبی طراحی کتاب توانستند بر رقبای خود در بازار غلبه کنند و مخاطب جوان خود را جذب کنند. به گفته او جلدهای مفهومی و سالم می‌تواند به دیده شدن محتوای کتاب کمک بیشتری کند. بسیاری از ناشران حاضر نیستند برای طراحی جلد هزینه پرداخت کنند اما برخی از آنها نیز نسبت به مزایای طراحی جلد مناسب کتاب و امکان رقابت در بازار آگاهی ندارند و از همین روست که به سراغ طراحی جلد حرفه‌ای نمی‌روند. او با اشاره به وضعیت کنونی طراحی جلد کتاب در کشور افزود: من پیش بینی می‌کردم که با توجه به وضعیت فعلی نشر نیاز حداقلی به طراحی جلد احساس شود. متاسفانه زمانی که در دهه ۷۰ و ۸۰ طراحی جلد کتاب در اوج خود قرار داشت، طراحان از آن وضعیت به نفع منافع شخصی خود استفاده کردند تا دیده شدن کتاب. این طراح گرافیک در بخش دیگری از سخنانش درباره تعامل طراح جلد کتاب با ویراستار نشر سخن گفت و افزود: در اکثریت کارهایی که انجام دادم، توانستم با گفتگو با ویراستار نشر به تصویری از آنچه که قرار است طراحی جلد کنم، برسم. به طور مثال اگر قرار است کار تصویری داشته باشم در این گفتگو مشخص می کنم که کاراکتر کتاب چیست و چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد. بنابراین آنچه که می‌تواند یک طراحی جلد مناسب را برای کتاب رقم بزند ارتباطی است که ویراستار می‌تواند با طراح کتاب برقرار کند. او در ادامه یادرآور شد: در کنار رعایت استانداردهای لازم برای طراحی جلد کتاب مدیران هنری در واحدهای انتشاراتی باید با دنیای نشر و سازمان‌های نشر جهانی آشنایی داشته باشند و بدانند که برای تدوین یک کتاب خوب، لازم است که ویراستار، مدیر فروش، نسخه پرداز، طراح جلد کتاب و مدیر هنری با یکدیگر تعامل مناسب داشته باشند. غریب‌پور نیز درباره دستمزد طراحان گرافیک گفت: در حالی که یک ناشر با یک غرفه ۹ متری نمی‌تواند هزینه‌های خود را دربیاورد طبیعی است که دستمزد زیادی هم نمی‌تواند برای طراحی گرافیک کنار بگذارد و از همین رو به سراغ طراحی جلد نمی‌رود. البته در این میان ناشرانی هم هستند که امکان مالی مناسبی دارند و با توجه به پتانسیل‌هایی که برای طراحی جلد کتاب‌های مناسب و پرفروش در این ناشران وجود دارد، انرژی بخشی از طراحان گرافیک به سوی آنها می‌رود. اردلانی در بخش دیگری از این نشست با تاکید بر رعایت استانداردهای لازم در تدوین کتاب گفت: استانداردهای تهیه کتاب همان خط و مرزی است که اگر ناشر از آن عدول کند، به ضرر خود و مخاطب خواهد شد. بنابراین سنجش طراحی جلد کتاب نیز باید براساس همین استانداردهای رایج باشد به هرحال گاهی به دلیل تلاش طراح گرافیک برای خودنمایی در اثر، محتوای کتاب تحت تاثیر قرار می گیرد. در این میان نقش مدیر هنری می‌تواند موثر باشد چرا که او دانشمند دیزاین است و می‌داند چگونه با به کارگیری المان‌های بصری و هنری می‌تواند به موثرتر شدن و دیده شدن کتاب کمک کند. مدیر هنری قادر است تا با مدیریت هنرمندانه خود به طراح گرافیک کمک کند تا به شکلی در اثر حضور داشته باشد که مخاطب احساس نکند طراح گرافیک قصد خودنمایی داشته و کتاب را تحت تاثیر قرار داده است. این طراح گرافیک با اشاره به سطح نازل بسیاری از طراحی‌های جلد کتاب در ایران افزود: متاسفانه به تصدیق ناشران بسیاری از آثار امروز از سطح استاندارد لازم برخوردار نیستند در حالی که با طراحی گرافیک موثر می‌توان به خواندن و دیده شدن یک کتاب علاوه بر افزایش فروش آن کمک کرد. اردلانی در بخش دیگری از سخنانش درباره نقش (طبیب سازمان‌ها) در دنیای اقتصاد سخن گفت و افزود: طبیب سازمان‌ها افرادی هستند که با تخصص خود می‌توانند بخش‌های مختلف یک سازمان را رصد کرده و هزینه‌های غیرلازم را کاهش داده و باعث افزایش سوددهی شوند. حضور مدیر هنری در یک انتشارات و همکاری مناسب با طراح گرافیک می‌تواند به کاهش هزینه‌های یک نشر کمک کند. به طور مثال یک طراح گرافیک با مدیریت یک مدیر هنری حرفه‌ای می‌تواند تغییراتی را روی رنگهای مورد استفاده روی جلد یا فونت اثر داشته باشد و از این طریق بخشی از هزینه‌های چاپ و نشر کتاب را کاهش دهد. وقتی این گونه هزینه‌ها کم شود طبیعی است که پرداخت دستمزد به طراح جلد می‌تواند برای ناشر سودآور باشد چرا که این همکاری در نهایت می‌تواند باعث تضمین سلامت اثر و ارتباط موثر با مخاطب شود. او با اشاره به اینکه طراح گرافیک باید با سفارش‌دهنده تعامل داشته باشد، یادآور شد طراح جلد باید برای سفارش‌دهنده ارزش قائل باشد و ایده های او را در اجرای اثر به کار گیرد. من حتی معتقدم طراحان کتابی که مانند بهزاد گلپایگانی گاهی در طراحی جلدها حتی بزرگتر از کتاب نشان داده می‌شوند، در نهایت باعث دیده شدن آن اثر و تحمیلش به مخاطب می‌شود نه اینکه خودشان در آن کتاب خودنمایی کنند. چنانچه استانداردهای لازم در طراحی کتاب رعایت شود فروش اثر تضمین خواهد شد. |
 |
