| سید احمد الحسینی مدیر اداره ارتباطات مرکز نور، امروز سه‌شنبه ۵ شهریورماه در روز برگداشت زکریای رازی، در گفت‌وگویی به همین مناسبت با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، ضمن اشاره به جایگاه رفیع آثار علمی رازی در حوزه پزشکی، گفت: این آثار راه روشنی را فراروی ما قرار می‌دهد تا با بهره‌گیری صحیح از این گنجینه ارزشمند بتوانیم در حوزه بهداشت و درمان که از اساسی‌ترین نیازهای جوامع بشری است، گام‌های موثری برداریم.
وی با اعلام اینکه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، نرم‌افزار کتابخانه جامع طب سنتی اسلامی را که مشتمل بر متن ۵۴ عنوان (در ۷۶ جلد) از آثار این دانشمند پرآوازه در موضوع پزشکی اسلامی ایرانی است، تولید و در اختیار علاقه‌مندان به طب سنتی قرار داده است، عنوان کرد: در این نرم‌افزار علاوه بر آثار محمد بن زکریای رازی، به آثار بیش از ۵۰۰ نفر از دانشمندان این رشته به‌صورت تمام متن یا نسخه خطی اسکن شده، دسترسی فراهم شده که باعث شده است این نرم‌افزار گنجینه ارزشمندی در حوزه طب سنتی اسلامی را در بر داشته باشد.
مدیر اداره ارتباطات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) ادامه داد: در بخش فرهنگنامه کلیه اصطلاحات علم طب سنتی اسلامی و اطلاعات موجود درباره هر یک قابل مشاهده است و همچنین این اصطلاحات از ۶۹ فرهنگنامه طب استخراج، دسته بندی و با ذکر منبع آمده است.
وی در ادامه در رابطه با بخش نگارخانه این نرم‌افزار گفت: تولیدکنندگان نرم‌افزار طب، جهت آشنایی بیشتر دانشجویان و علاقه‌مندان این رشته، با گیاهان دارویی، حیوانات و مواد معدنی (که در داروسازی مورد بحث قرار می‌گیرد) بخش نگارخانه را به‌صورت دسته‌بندی شده و مصور عرضه کرده است، همچنین نگارخانه، بخشی مجزا برای آشنایی و معرفی اجزاء و قسمت‌های بدن (آناتومی و تشریح) تهیه دیده است.
الحسینی در ادامه با بیان اینکه ابوبكر محمد بن زكریاى رازى، یكى از اثرگذارترین پزشكان در گسترۀ دانش پزشكى اسلامى است، تصریح کرد: رازى این شهرت و افتخار را در حال حاضر و یا طى دو سه سدۀ گذشته كه شناسایى و بررسى نقش پزشكى و پزشكان اسلامى در غرب و بهوسیلۀ خاورشناسان آغاز گشته، به دست نیاورده است، بلکه وی از آغاز دوران زندگى و مدت كوتاهى پس از آن مشهور شده بود.
این مقام مئسول در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) ادامه داد: دلیل این گفته، فهرستى است كه یكى دیگر از بزرگترین دانشمندان اسلامى، ابوریحان محمد بن احمد بیرونى تقریبا یك سده پس از زندگى رازى فراهم آورده است.
وی افزود: علاقۀ وافر بیرونى به رازى و اینكه وى خود را از پیروان او میدانسته، با مطالعه كتاب «فهرست كتابهاى محمد بن زكریاى رازى» بیرونى روشن میشود و امروزه بخش اعظم دانستههاى ما در بارۀ رازى نیز از طریق نوشتههاى بیرونى به دست آمده است.
الحسینی به برخى از كتب رازی در پزشكى که همگی در نرم‌افزار طب در اختیار کاربران قرار داده شده است، اشاره کرد، که در ذیل، برخی از این آثار شرح داده شده است:
الحاوی یا الجامع الكبیر: الحاوى بزرگترین دانشنامۀ پزشكى است كه در آن نظریههاى پزشكان پیش از رازى گردآورى شده است.
الكناش المنصوری: این كتاب پس از الحاوى مهمترین اثر پزشكى رازى به شمار می‌آید. رازى این كتاب را به نام ابوصالح منصور بن اسحاق بن احمد بن اسد، والى رى، نام نهاده است. او در این كتاب كه به طب منصورى پرآوازه شده، مفاهیم پایۀ پزشكى را در ده مقاله آورده است. مقالۀ نهم این كتاب، با عنوان «در بارۀ درمان همۀ بیماری‌ها از فرق سر تا نوک پا»، بیشتر مورد توجه بوده و در اروپا به‌صورت جداگانه نیز به چاپ رسیده و شرحهاى گوناگونى بر آن نوشته شده است.
كتاب الجدرى و الحصبة: این كتاب، كهنترین و مهمترین كتابى است كه پیرامون آبله و سرخک نوشته شده است. رازى نخستین پزشكى است كه این دو بیمارى را دو بیمارى جداگانه دانسته و شیوۀ نگارش آن به اندازهاى با اصول علمى امروزى همخوانى دارد كه برخى از پژوهشگران تاریخ پزشكى، از جمله نوبرگر در كتاب تاریخ پزشكى خود، آن را برجستهترین خدمت فرهنگ اسلامى به علم پزشكى دانستهاند.
تقاسیم العلل: كتاب تقسیمهاى بیمارىها، گونهاى فرهنگ پزشكى است كه بیمارىها و چگونگى درمان آنها چكیدهوار در آن آمده است. این كتاب را نیز جرالد كرمونیایى به لاتین ترجمه كرده است.
من لا یحضره الطبیب: چنانكه از نام این كتاب برمىآید، براى كسى نوشته شده است كه به پزشک دسترسى ندارد. شیخ صدوق كه عنوان این كتاب را پسندیده بود، كتابى با نام« من لا یحضره الفقیه» در فقه شیعى نوشته است.
دفع مضار الأغذیة: این كتاب در بارۀ جلوگیرى از زیان غذاهاست و عبد العلى نائینى آن را به فارسى ترجمه و با عنوان بهداشت غذایى منتشر كرده است.
فی محنة الطبیب و كیف ینبغی أن یكون: كتابى در چگونكى آزمایش كردن پزشكان و اینكه یک پزشك چگونه باید باشد.
المرشد: كتاب راهنما كه با نام الفصول نیز شناخته مىشود، چكیدۀ دانش پزشكى است.
الأدویة المسهلة الموجود فی كل مكان: این كتاب پیرامون داروهاى آسانیافتنى است كه در هر جایى وجود دارند.
القرابازین: رازى دو كتاب با این نام دارد كه یكى، كبیر( بزرگ) و دیگرى، صغیر (كوچک) نامیده مىشود. این كتابها پیرامون داروهایى هستند كه پزشكان باید با آنها آشنا باشند. |
