به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، مهدی کفاش، نویسنده و منتقد ادبیات داستانی در رونمایی از مجموعه داستان «زنان طلبه» در مدرسه اسلامی هنر در قم، با اشاره به اینکه قم در آستانه زایش یک مکتب است، گفت: مکتب قم در حال شکل گیری است. مکتبی که ویژگیهای خاص خودش را دارد و سالها منتظر بودیم این اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: شهر قم بعد از انقلاب یک فرصت استثنایی پیدا کرد که به یک جهان شهر تبدیل شود. شهری که کشورها و فرهنگهای مختلف آمدند و در یک چهار راه تمدنی مقابل هم قرار گرفتند و یک تقاطع فرهنگی، زبانی و هنجاری به وجود آمد. طُرفه اینکه فرهنگ اصیل قم خالص باقی ماند و بقیه فرهنگها و خرده فرهنگها را جذب خودش کرد.
کفاش افزود: سالها از نویسندگان خانم قم به عنوان بخشی از مکتب قم با احتیاط صحبت میکردیم. صدای زنانهای که حالا پس از سالها سختی که صدای مردانه غالب بود میخواهد خودش را نشان دهد.
نویسنده رمان «به وقت معلوم» مکتب قم را دارای یک صدای رازآلود دانست و تصریح کرد: در واقع مکتب قم یک صدای رازآلود به نام صدای زنان دارد. نگاه زنانهای که کمی دیرتر به وجود آمد و اندکی دیرتر اما پرشتابتر از صدای مردانه در مکتب قم شنیده شد.
این داستان نویس یادآور شد: امروز شاهد یک شگفتی هستیم. رشدی همراه با زمانه و حتی پرشتاب تر در میان زنان نویسنده اهل قم اتفاق افتاده است. فکر می کنم به زودی پرچمداران مکتب قم زنان خواهند بود. چرا که بسیار میخوانند و دقیق و با تامل مینویسند.
وی در رابطه با مجموعه داستان بانوان طلبه بیان کرد: هر چند در حق این مجموعه کم لطفی شده است اما خوشحالم این کتاب نویسندگان خوش آتیهای به ما معرفی میکند. خوشحالتر از اینکه پرچم مکتب قم به کسانی سپرده میشود که شایستهتر از ما هستند و این اتفاقی است که با این کتاب میتواند شروع شده باشد.
کفاش با بیان اینکه قم از نظر فرم و محتوا حرف تازه ای ارائه می شود، گفت: چند سالی است نویسندههای قم جریانی را شروع کردهاند و متکی به جای خاصی هم نبودهاند. رفاقتها و سخت گیریها نسبت به هم در شهر قم و بر آمدن این دوستان از شهرهای مختلف ایران موجب شده به جایی برسیم که در فرم و محتوا از سوی قم حرف تازهای بشنویم.
نویسنده داستان «قرار مهنا» افزود: در چند سال گذشته جوایز ملی چه جشنوارههای پر سر و صدا و چه جشنواره بی صدایی مثل پروین شاهد خوانده شدن کتابهای از بچههای قم بوده است. به نظرم نویسندگان این شهر از این به بعد بیاید بیانگر شکها و تردیدها و ایدههای تازه باشند. ایدههایی که تا الان در پستوها بوده و به خاطر شرایط روزگار خیلی فرصت ارائه نداشتهاند.
در بخش دیگری از این نشست سمیه عالمی، داستان نویس و منتقد ادبی اینگونه صحیتهایش را آغاز کرد:من علاقه مندم از روی جلد کتاب و عنوانی که روی آن درج شده صحبت کنم. «بانوان داستان نویس طلبه». سوالم این است که ما میخواهیم با این عبارت به مخاطب بگوییم شما با یک روایت خاص مواجهاید و قرار است یک روایت و داستان زنانه بخوانید؟ اگر متن داستان و روح نویسنده که در داستان متبلور میشود این معنا را به مخاطب منتقل نکند داستان شکست خورده است.
وی گفت: ما از اتمسفر، فضا سازی، شخصیت پردازی، مضمون و چراییهای روایت متوجه میشویم که نویسندهها در این مجموعه طلبهاند و نیازی نبود این عنوان در پیشانی کتاب آورده شود.
عالمی به چند نگرش از سوی زنان نسبت به پیرامون و جامعه اشاره کرد و گفت: یک مساله در تحلیل داستانها وجود دارد و آن اینکه زنها در تحلیل داستانها چه نگرشی دارند. نگرش اول تن دادن به نگاه مردانهای است که در جامعه وجود دارد. نگرش دوم واقعیتی بود که زنها شروع کردند به مبارزات و عکس العملهایی در مقابل قانون و ارزشهایی که فکر میکردند جامعه به آنها تحمیل کرده است. اما شق سوم و اتفاق خوب ماجرا جایی بود که زن جهانی رفت به سمتی که خودش را بشناسد، چیزی که به نام هویت زنانه.
وی اضافه کرد: با همه محدودیتها این اتفاق در داستانهای این مجموعه افتاده است. یعنی ما در اکثر داستانها با رویکردهایی به نام انفعال زنان که متاسفانه در اکثر داستانهای زنان ایران شایع است و جایزه میگیرد رو به رو نیستیم. این مزیت میتواند نقطه طلایی مجموعه باشد.
این داستان نویس و منتقد ادبی در پایان یادآور شد: نویسندههای داستان با هر مضمونی که در این مجموعه نوشتهاند هویت زنانه خودشان را مورد توجه قرار دادهاند. ما با داستانها و فضاهایی که رفتارهای منفعل زنانه در آن وحود دارد روبرو نبودیم و علت اصلی آن اصالت به خانواده بود. معنای این نکته آن است که نویسنده زن بنا نیست با کسی بجنگد بلکه بناست ظرفیتهای خودش را به عنوان یک زن بشناسد و آنها را باور کیند. |