| خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - شهاب دارابیان: دومین مجموعه شعر عطیه عطارزاده با عنوان «زخمی که از زمین به ارث می‌برید» در روزهای پیش از سی‌ودومین دوره نمایشگاه کتاب تهران از سوی ناشر سایر کتاب‌های او، یعنی نشر چشمه منتشر و روانه بازار نشر شد. عطارزاده که با نخستین رمان و مجموعه شعرش توانست نگاه نویسندگان، شاعران و منتقدان را به خود جلب کند، در جوایز متعددی به عنوان نامزد نهایی معرفی شد و جایزه شعر خبرنگاران را نیز از آن خود کرد و همه این موارد باعث شد تا امروز مخاطبان کتاب جدیدش، انتظارات زیادی از او داشته باشند. عطارزاده در کتاب جدیدش نیز همان مسیر گذشته را ادامه داده است و این کتاب نیز مانند کتاب «اسب را در نیمه‌ی دیگرت برمان» پر از ارجاعات به اسطوره‌ها، متون و نشانه‌های رمزگونه تاریخی – فرهنگی است و نمونه‌های بسیاری را می‌توان در کتاب پیدا کرد. «تبخیر شدیم «و ما هر نسل یک‌بار منقرض می‌شدیم «در کهکشان براده‌های آهن می‌بینم یکی از اتفاقاتی که در کتاب شاهد هستیم، ارجاعات درونی است؛ اما این ارجاعات کامل نیست و در بسیاری مواقع مخاطب به مشکل برمی‌خورد. برای مثال در صفحه ۳۸ کتاب جمله «زود باشد سر چوب پاره سرخ کنی» آمده است؛ اما اشاره به ذکر حسین بن منصور نشده و شاعر ارجاع نداده که این جمله از جنید است و از تذکره‌الاولیا آمده است. درواقع در این کتاب ارجاعات متنی در جایی آمده که خیلی نیاز بوده است و عطارزاده از آن در جایی استفاده کرده که حس می‌کرده با نیامدن ارجاع کار خراب می‌شود. در کل اگر بخواهیم منصفانه با این اتفاق برخورد کنیم، باید بگوییم که شاعر با این موضوع برخورد سلیقه‌ای داشته است. برای مثال در صفحه ۴۴شعری از آدونیس آورده و منبع را ذکر کرده یا در صفحه ۶۶ و شعر «بیداری» برای نام «تلمیخا» توضیحی آورده است. نام تلمیخا را شاید خیلی‌ها به عنوان یکی از اصحاب کهف شنیده باشند؛ اما شاید کسی نداند که او آخرین کسی بود که از غار بیرون آمد؛ بنابراین او مجبور شده این اسم را معرفی کند؛ چراکه اگر کسی این نکته را نداند، شعر او به مشکل برمی‌خورد؛ اما در بسیاری از مواقع چنین کاری را انجام نداده است. «تلمیخا، چرا جای پاهای تو پیدا نمی‌شود؟ یکی از ویژگی‌های شعری عطیه عطارزاده استفاده خوب و مناسب از نمادها و المان‌هاست. در این کتاب از المان‌های بسیاری استفاده شده است که در ادامه به برخی از این المان‌ها اشاره خواهیم کرد: دست: در اشعار این کتاب بسیار از المان دست استفاده شده است و گویا رسیدن و نرسیدن‌ها و هر اتفاقی در جهان تقصیر این دست‌هاست. «دست‌هات را از دجله و فرات بیرون بیار گوزن و اسب و گرگ: عطارزاده از این سه حیوان بارها در شعرهای خود استفاده کرده است. گوزن سمبل عشق، شکوه و زیبایی است و می‌گویند اگر می‌خواهید به گوهر وجود دست یابید از گوزن درون‌تان سوال کنید تا شما را به آن برساند. اسب نیز در فرهنگ ما نشانه نجابت و زیبایی است؛ اما در هنر تدفینی نماد مرگ و بیانگر آن است که روان متوفی را با خود می‌برد. البته در بسیاری از مواقع به‌عنوان یار و همدم انسان نیز از اسب یاد می‌شود و هنر شاعر این است که هر بار معنی متفاوتی از این المان می‌گیرد. گرگ نیز در ادبیات ما به عنوان نماد بی‌رحمی شناخته می‌شود و بارها در این کتاب برای نشان دادن این ویژگی انسان معاصر از کلمه گرگ استفاده شده است. البته این را نیز می‌دانیم که گرگ موجودی مورد احترام برای ترک‌ها و مغول‌هاست و در اکثر حماسه‌های ترکی گرگ موجودی راهنما برای نجات و پیروزی است. «زمین تاریخی‌ست که روی سینه کنده‌ام «این یک تفنگ شکاری نیست «من زنی دیده‌ام که روی مرز ایستاده و گفته: «به خدایان بگو در منطقه‌البروج «نمی‌توانیم حرف «میم» را بدون مردن ادا کنیم «صبر کن «مردانی می‌بینم بدون پوست، بدون گوشت «و بعُد پنجم که لاجورد است: عدد هفت: در بسیاری از فرهنگ‌ها از عدد هفت به عنوان نماد شانس یاد می‌کنند و معتقدند که این عدد برای انسان خوش‌شانسی می‌آورد. او تا جایی که می‌تواند در بیان اعداد از عدد هفت استفاده میکند و این از نخستین خط کتاب تا کارهای پایانی قابل مشاهده است. البته او در مواقعی برداشت پارادوکسی نیز از این نماد داشته است. «به کسی که در سال هفتصدهزار و هفتصد و هفتاد و هفت «به الیاس بگو من پیش از آن‌که اتفاق بیفتم «دور چشم‌هات روغن سوخته بمال در پایان می‌توان گفت که عطیه عطارزاده در دومین کتابش اتفاقات خوبی را رقم زده است و گاهی تصاویر جدید و بکری به مخاطب شعر می‌دهد. مخاطبی که شاید امروز کمتر حوصله شعرهای طولانی مانند شعرهای این کتاب را داشته باشد؛ اما به هر حال باید گفت که او به خوبی در شعرهایش توانسته مخاطب را حفظ کند و همین موضوع باعث می‌شود که مخاطب به شعرهای بلند او اعتماد کند و با آنها همراه شود. در مجموع کتاب شعر «زخمی که از زمین به ارث می‌برید» یکی از کتاب‌های خوبی که در آینده بیشتر درباره آن صحبت خواهد شد. |
 |
