فرهنگ اصطلاحات کتاب
کتاب
۱- نگاهی به تعریف و تاریخ
کتاب مجموعه‌ای از صفحات نوشته‌شده، مصور، چاپ‌شده یا صفحات خالی (صفحه سفید و نانوشته) ؛ ساخته‌شده از جوهر، کاغذ (ورق) ، پوست حیوانات یا مواد دیگر (چسب، نخ و…) است که معمولاً از یک طرف یا سمت به یکدیگر محکم شده یا متصل می‌گردند. هر برگه در کتاب، ورق و هر سمت یا روی هر ورق، صفحه نامیده می‌شود.
تعاریف سایر لغت‌نامه‌ها از کتاب، در واقع تعریفی از کدکس است که در ادامه خواهد آمد.
پنج هزار سال از تاریخ شروع کتاب می‌گذرد. حدود ۴۵۰۰ سال پیش، اهالی بین‌النهرین از لوح‌های گلی برای ثبت مسائل حکومتی یا مالی استفاده می‌شد (اغلب از نوع شمارش). فرم امروزی کتاب (که شاید بتوان نام دیروزی را نهاد با توجه به ظهور کتاب‌های الکترونیک) حدود ۱۸۰۰ سال پیش برای نوشتن متون مذهبی مسیحیان شکل گرفت. به این صورت که نوشته‌هایی روی پاپیروس یا چرم نوشته می‌شد و سپس آن‌ها را با استفاده از ابزاری متناسب به هم می‌دوختند.
حدود ۱۴۴۰ بود که گوتنبرگ ماشین چاپ را اختراع کرد و به نوعی باعث شد به نوعی عدالت در دسترسی به متون یک مرحله به پیش رود. فرایند آماده‌سازی کتاب چاپی حتی اکنون هم به لحاظ تکنولوژیک شبیه گذشته است. فقط ابزارها تغییر کرده‌اند. اگرچه اکنون دیگر نیازی نیست از یک کتاب هزاران جلد بزنید تا صرفه داشته باشد. می‌‌توانید حتی ۱۰ جلد کتاب را به دستگاه چاپ دیجیتال بدهید تا برای شما آن را چاپ کند و البته گاهی صحافی در خود آن دستگاه و گاهی در یک دستگاه جانبی انجام می‌شود.
اگرچه حدود ۵۰ سال پیش لامپ کاتدی اختراع شد تا بتوان تصویری از یک کتاب را در صفحه دید، اما تا پیدایش واقعی یک کتاب الکترونیکی ۳۰ سال طول کشید. تا همین چندی پیش (۱۵سال) که ال‌سی‌دی و ال‌ای‌دی‌های امروزی نبودند، نگاه کردن بلندمدت به یک مانیتور برای دراز مدت مانند چشم‌کُشی بود! بله سال ۱۹۹۹ اولین کتاب الکترونیکی به نام Nuvomedia’s Rocket شکل گرفت. توجه کنید چندین سال بعد از اینترنت، آمازون، گوگل و … از نظر خود من هم عجیب است.
یک نکته مهم که به نظرم می‌توان با آن بین یک مقاله و یک کتاب تمایز قائل شد. بعد از ظهور واکمن کتاب‌های صوتی نیز شروع شد. شاید قبل‌تر از کتاب الکترونیک.
۲- کتاب چیست؟
محمدرضا شعبانعلی عزیز در اینجا یک توصیف کارکردی از یک کتاب ارائه کرده است. یعنی توصیف کرده که مطالعه (به صورت کل) شامل چه چیزهایی می‌شود و اگر لینک‌های داخل همان صفحه را هم بگردید، طبقه‌بندی موثری را از انواع کتاب مشاهده خواهید کرد.
من سعی دارم در اینجا یک تعریف چند وجهی از کتاب را ارائه کنم. به هیچ وجه ادعای صحیح بودن و قطعی بودن را ندارم، اما می‌خواهم بگویم در باور من، کتاب باید خصوصیات زیر را داشته باشد.
۱- تمام شود
یک فیلم سینمایی را در نظر بگیرید، در مقابل یک سریال. فیلم سینمایی تمام می‌شود و شاید بخشی از آن در یک قسمت دیگر بیاید، اما سعی دارد تمامی عناصر لازم در یک فیلم را داشته باشد. از جمله این که یک هدف دارد، انتهایی دارد (هر چند انتهای باز هم خود یک انتهاست، مهم این است که دیگر کارتان با آن فیلم تمام می‌شود). اما سریال، هدفش کشاندن شما به قسمت بعد (از خود) است. ممکن است کتاب هم شما را به کتاب‌های دیگر ارجاع دهد. اما این طور نیست که مرتب و مرتب به نسخه بعدی که نیامده ارجاع دهد. (کتاب‌های چندجلدی یکپارچه استثنا هستند و می‌توان کل را (که یک هدف واحد دارند) به عنوان یک هدف حساب کرد.)