بیژن الهیِ این کتاب از خود بیژن الهی والاتر است

در ابتدای نشست، علی سطوتی قلعه شاعر و منتقد ادبی جوان و مؤلف کتاب «بیژن الهی، تولید جمعی شعر و کمال ژنریک» و کتاب شعر «عقب‌مانده» ضمن قدردانی از کتاب‌فروشی خانه کتاب و حضور جمعی از صاحب‌نظران و اهل قلم، درباره کتابش گفت: هرگونه مواجهه نزدیک‌تر با کاروبار ادبی بیژن الهی، فارغ از سکوت پرهیاهویی که بازگشت او از حواشی گذشته شعر جدید فارسی به متن مباحث ادبی دوره برانگیخته، پیشاپیش حاصل بغرنج‌های عدیده‌ای خواهد بود و این نه فرضاً به دلیل بغرنج بودن شعرها، ترجمه‌ها و فکرهای الهی، که ازآنجا ناشی می‌شود که موضوع تحقیق نه به تمامی در دسترس و نه تکلیف آن کاملاً روشن است.

وی افزود: اشکال دیگری از تولید جمعی را در کاروبار ادبی الهی می‌توان سراغ گرفت که گرچه به واسطه فقدان عنصر انسانی کم‌تر شکل بغرنجی حقوقی به خود می‌گیرند، اما نور بیشتری بر سودای فردیت ناب نزد او می‌افکنند؛ در نمونه‌ای مشخص می‌توان به تولید جمعی اشاره کرد که میان شعرهای الهی در جریان است؛ مرزهای فرمالی که شعری را از شعری دیگر جدا می‌کند، فروریخته می‌شود و رابطه‌های استعاری فرصت آن را می‌یابند تا در دو یا چند شعر تکرار شوند.

این شاعر و منتقد جوان، ادامه داد: تکرار رابطه‌های شعری، یا فراتر از آن، تکرار منطق شعر ژانری فردیت ناب الهی را، به رغم خواست درونی و ژست شاعری او، در معرض برداشت‌هایی یکسر متفاوت قرار می‌دهد.

سطوتی قلعه یادآور شد: شیوه‌های لوکس‌سازی شعر نزد الهی به تقطیع، به کاربرد علائم سجاوندی، به رسم‌الخط، به استفاده از کلمات و تعابیر متروک، به تکرار مضامین، به سطرهای درخشان و تعابیر قشنگ خلاصه نمی‌شود. وی روال منطقی انشای فارسی را به‌هم می‌ریزد و منطقی جدید را جهت لوکس‌سازی شعر جایگزین می‌کند.
 

در ادامه این نشست، نیما صفار، شاعر، داستان‌نویس و منتقد ادبی و هنری، که مدیریت جلسه را نیز بر عهده داشت، درباره کتاب یادشده گفت: در این اثر، نویسنده دائم با مخاطب جلو می‌رود و درعین‌حال در نظریه‌پردازی خود را ملزم می‌بیند که به سایر افرادی که دراین‌باره قلم زده‌اند، ارجاع دهد و بحث‌هایش را پیش ببرد.

وی افزود: همچنین مؤلف ضمن اینکه با اسطوره‌سازی و رویکرد رازورزانه نسبت به بیژن الهی زاویه دارد؛ جابه‌جا توانش‌ها، پیشنهاد‌ها و تأثیرات الهی را پیگیری می‌کند و درنهایت می‌بینیم بیژن الهیِ این کتاب آدم مهم‌تری در ادبیات شده تا آن بیژن الهی که این سال‌ها روایت می‌شود.

علیرضا ابن‌قاسم، شاعر نیز ضمن قدردانی از کوشش نویسنده جوان کتاب «بیژن الهی، تولید جمعی شعر و کمال ژنریک»، گفت: کتاب به‌جای آنکه بیشتر به آثار الهی بپردازد، به یک فراداستان تبدیل‌شده که به باور من، این خوب است.

ابن‌قاسم افزود: مؤلف در این کتاب به واژگانی در اشعار الهی اشاره می‌کند و از دل اشعار الهی واژگانی را استخراج کرده و به آن پرداخته است.

همچنین حبیب موسوی بی‌بالانی، شاعر و مؤلف مجموعه شعر «با اینکه چاپ شدم» در این نشست گفت: مسئله «تایپ» و «مونتاژ» در این کتاب، مسائلی اساسی است که به آن اشاره شده است. بخصوص مسئله مونتاژ تصاویر که تا زمان حال هم رسیده است.

در بخش پایایی این نشست صمیمی و در عین حال تخصصی، «علی سطوتی قلعه» ضمن قدردانی از حضور جمعی از شاعران و فرهیختگان گرگانی، کتابش را که توسط برخی از حاضران خریداری شده بود، برایشان امضا کرد.

یادآوری می‌شود، «بیژن الهی» شاعر و مترجم و نقاش ایرانی متولد ۱۳۲۴ است. الهی با دعوتِ فریدون رهنما، نخستین شعرش را در شماره آبان ماه ۱۳۴۳ مجله طُرفه به چاپ رساند. پس از آن با اسماعیل نوری‌علا در انتشار مجله جزوه شعر همکاری کرد. برخی از ترجمه‌های او در مجله «اندیشه و هنر» منتشر شده‌اند. او از شاعران شعر موج نو و شعر موسوم به «دیگر» بود. کتاب‌های او از سال ۱۳۹۳ توسط نشر بیدگل در تهران چاپ شد. مسعود کیمیایی و شمیم بهار از دوستان نزدیک او بودند. بیژن الهی عصر سه‌شنبه ۱۰ آذر ۱۳۸۹ در ۶۵ سالگی در تهران بر اثر عارضه قلبی درگذشت. پیکر او در روستای بیجده‌نو از توابع شهرستان مرزن‌آباد استان مازندران به خاک سپرده شد. بنا بر وصیتش بر سنگ گور او هیچ نامی حک نشد.

«دیدن» و «جوانی‌ها: چهل و یک تا پنجاه و یک» از آثار تالیفی و همچنین «چهارشنبه – خاکستر» (تی. اس. الیوت)، «بهانه‌های مأنوس» (فلوبر…و دیگران)، «اشراق‌ها: اوراق مصور آرتور رمبو» (شعرهای به‌نثر ۱۸۷۵–۱۸۷۲)، «نیت خیر» (فریدریش هلدرلین)، «مستغلات» (هانری میشو»، «حلاج‌الاسرار» (اخبار و اشعار ح‍س‍ی‍ن‌ب‍ن م‍ن‍ص‍ور ح‍لاج»، «دره علف هزار رنگ» (شکسپیر، پو…) و «صبح روان» (کنستانتین کاوافی) از آثار ترجمه‌ای بیژن الهی است.