به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) فضا و فضانوردی جزو آن دسته موضوعاتی است که بشر همواره به آن علاقه و توجه خاصی نشان داده است. روزگاری بطلمیوس زمین را مرکز عالم میدانست و معتقد بود دیگر اجرام آسمانی به گرد زمین میچرخند؛ یعنی نظریه زمین مرکزی، این نظریه تا قرن ۱۶ میلادی اساس شناخت کیهان بود تا اینکه کوپرنیک نظریه خورشید مرکزی را مطرح کرد. در حقیقت تا قرن بیستم تصور انسان از فضای کیهانی و بیرونی کره زمین تنها حاصل محاسبات ریاضی و فیزیک دانشمندان بود. تا اینکه در سال۱۹۵۷، روسیه اسپوتنیک، اولین ماهواره فضایی خود را به مدار زمین پرتاب کرد و آغازگر عصر فضا شد و در تاریخ ۲۳ آگوست ۱۹۶۶، ماهگرد ۱ ناسا اولین عکس از سیاره زمین را به ثبت رساند و برای همیشه توانست دیدگاه بشر را نسبت به سیاره زادگاهش تغییر دهد.
عصر فضا و فضانوردی نه تنها سرعت پیشرفت شناخت بشر از کیهان و فضای نامتناهی بیرون از کره زمین را افزایش داد، بلکه موجب به کارگیری امکاناتی شد که تا بیش از این فقط در کتابها میخواندیم. امکاناتی چون سنجش یا کنترل از راه دور که امروزه میتوان با استفاده از آن پیشبینیهای قابل توجهی در هواشناسی، و تغییرات اقلیمی انجام داد.
اولین عکس زمین از فضای کیهانی
آرتورسی کلارک جزو آن دسته از مخترعانی است که علاوه بر حفظ سمت آکادمیک خود در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی از جمله مجمع بین سیارات بریتانیا و آکادمی اخترشناسان در مورد فضا و دنیای شگفتانگیزش پیشبینیهای قابل توجهی را در کتابهایش آورده است. این مخترع و نویسنده ضلع سوم مثلت برترین علمی- تخیلی بنویسان جهان محسوب میشود. در حقیقت دو ضلع دیگر این مثلث آیزاک آسیموف و رابرت هاینلین هستند که بیشک ایدههای خلاقانهای در آثار این سه دانشمند و نویسنده در قرن اخیر میتوان یافت.
«اودیسه فضایی» معروفترین اثر سیکلارک است که فیلمی بر اساس آن توسط استنلی کوبریک ساخته و موفق به دریافت اسکار برای کارگزدان و کلارک شد. ریزش غبار ماه، روحی از بندر گرندبنکس، چشمههای بهشت، شهر ستارگان از دیگر آثار پر مخاطب سیکلارک است. این نویسنده در برخی کتابهایش پیشبینیهایی درباره فضا و کیهان داشته است.
وی در کتاب «باغ راما» به این موضوع اشاره میکند که یک سفینه فضایی بیگانه در یک سیارک ساخته شده. که این سفینه از خورشید برای کمک به جاذبه در ماموریت بین ستارهای خود استفاده میکند. روسیه واقعا از جاذبه ماه برای پرواز یک پروب در سال ۱۹۵۹ بهره گرفت. اما استفاده از آن در اطراف یک سیاره پیشبینی بود که بسیاری از خوانندگان علمی تخیلی درباره آن اولین بار شنیده بودند. بینیهای آرتور سی کلارک ماهوارههای بیسیم بود. این نویسنده، در یک مقاله برای جهان بیسیم در سال ۱۹۴۵، ایده ماهواره ارتباطات ماهوارهای را پیشنهاد کرد. بر طبق منابع بسیاری، این ایده در آن زمان به طور جدی مورد توجه قرار نگرفت، زیرا هیچکس نمیدانست چگونه ماهواره را چگونه در آنچه که به عنوان «مدار کلارک» شناخته شد، قرار بدهند. ۲۰ سال بعد، در سال ۱۹۶۵، اولین ماهواره ارتباطی به «مدار کلارک» راه اندازی شد و امروزه بیش از ۳۰۰ ماهواره در این مدار وجود دارد.
پیشبینی دیگر کلارک درباره سیارکهای بیرون از منظومه شمسی بود. در سال ۲۰۱۷ یک شی بحثبرانگیز در آسمان شب ظاهر و به مدت چند هفته مشاهده شد. بعد از مدتی تعیین شد که میتواند اولین شی شناخته شده از خارج از منظومه شمسی باشد. مانورهای عجیب و غریب و ویژیگی آن باعث شد که دانشمندان باور کنند که این یک نوع سیارک یا دنبالهدار فضایی بیگانه است؛ اما نمیتوان مطمئن شد که در حقیقت چه چیزی است. سناریویی که اخترشناسان برای خود ساخته بودند خیلی شبیه به رمان «ملاقات با راما» اثر این نویسنده بود.
از دیگر آثار کلارک که به تازگی ترجمه شده «گروه نجات» است. این کتاب در نظرسنجی سال ۱۹۷۱ به عنوان یکی از ۱۰ اثر برتر انتخاب شد. در حقیقت داستان گروه نجات درمورد موجودات جالب و منحصربه فرد فرازمینی در کیهان است که در سفینه اس ۹۰۰۰ در سفر و ماموریتی ناخواسته اعزام میشوند؛ سفری سرنوشتساز و عجیب. این اثر از سوی نوید فرخی ترجمه شده است.
زهرا کیانی، نویسنده و منتقد آثار علمی- تخیلی درباره این کتاب به خبرنگار ایبنا گفت: داستان گروه نجات در مورد موجوداتی فرازمینی، منحصربهفرد و هوشمند است که از ابتدای پیدایش جهان حضور داشتند و به دلیل اطلاعات نامحدودی که در زمینهی نیروهای ناشناختهی خلقت داشتند بر این تصور بودند که مسئولیتی نامحدود در قبال کهکشان و موجوداتش بر دوش دارند. آنها بر مبنای همین تصور ماموریتی سرنوشتساز و ناخواسته را رقم میزنند تا گروهی تشکیل دهند و برای نجات موجودات دیگر سیارات اعزام شوند.
این نویسنده ادامه داد: در کتاب کلارک مخاطب با نسلی هوشمند از گونههایی متفاوت مواجه میشوند که در صدد نجات سیارههایی که از انفجار قریبالوقوع خورشید برآمدهاند. از نظر آنها نابودی زمین و ساکنانش یک تراژدی تاریخی قلمداد میشود. برای همین هم هست که گروهی موظف به انجام تحقیقاتی در این زمینه شدهاند تا پیش از انفجار خورشید تصمیم به برقراری ارتباط با نسل در حال نابودی و نجات برخی از ساکنان و اعضای موجودات زمین کنند تا به نتایجی مطلوب در این زمینه بیایند و در عین حال پاسخی هم برای پرسشهای مطرح شده از این حادثه برای خودشان پیدا کنند.
کیانی با اشاره به پاسخ آرتور سیکلارک به این پرسش که آیا ما در این کیهان تنها هستیم یا خیر گفت: وقتی از آرتورسی کلارک در مورد حیات فرازمینی سوال شد. او در پاسخ چنین میگوید که دو احتمال در این زمینه وجود دارد؛ یا ما در این جهان تنها هستیم یا نیستیم هر دو حالت ترسناک و مبهم است. این جملات از زبان یک مخترع؛ دانشمند و نویسنده ممکن است کمی عجیب به نظر برسد، اما در عین حال از اشراف او به مسایل علمی خبر میدهد که همگام با تخیلات در پیشبرد فناوری و پیشرفت تکنولوژی در زمینههای مختلفی بوده است.
وی افزود: ابهام در این مسئله که ما تنها موجودات جهان هستی باشیم و یا این که موجوداتی دیگر همزمان یا حتی خیلی پیشتر از ما در سیاراتی دیگر پدید آمده و با سرعتی خارقالعاده در حال پیشرفت هستند به واقع ترسناک و دلهرهآور است. |