به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، «قربانی طهران» اولین رمان حامد اشتری است که در بستر تاریخ اتفاق میافتد. داستان در تهران قدیم و اواخر دوره قاجار رخ میدهد. در کنار این روایت که پیکره اصلی داستان را تشکیل میدهد، داستانی نیز بهصورت همزمان در پاریس در حال رخ دادن است که ضمن آن بازتابی از حضور روشنفکران و سیاسیون اواخر دوره قاجار در دولتهای اروپایی ارائه میشود.
حامد اشتری در گفتوگو با خبرنگار ایبنا درباره اینکه چرا در اولین رمان خود به سراغ تاریخ رفته است؟ گفت: هنرمند زمانی کارش عمیق میشود که سراغ جاهایی برود که جزء دغدغههای اصلی ذهن و فکر اوست؛ همیشه برای من این نقطه از تاریخ که ایران وارد مرحله تجدد میشود و اوضاع سنتی بافتِ فرهنگی ما به دلائل محتلف تغییر میکند، یک دغدغه اصلی بوده است.
وی ادامه داد: فکر میکنم این یک پیچ تاریخی است و خیلی نیاز به گفتن و شنیدن دارد. خودم مدتها راجع به این مقطع تاریخی، مطالعه و کار کرده بودم و به نظرم رسید اگر این مسئله را در قالب رمان که با آن آشنا هستم، بیان کنم، بهتر است.
نویسنده «قربانی طهران» در پاسخ به این سوال که رماننویس و مورخ، کجا راهشان از هم جدا میشود؟، بیان کرد: آنجا که مورخ به عنوان پژوهشگر عرصه تاریخیِ یک نسل از مردم سعی میکند اتفاقاتی را با مردم در میان بگذارد و صرفاً آنچه را که اتفاق افتاده است، بیان میکند.
اشتری ادامه داد: من احساس میکنم آن متن یک متن خشک و صامت است. اما رماننویس در بطن قضیه قرار میگیرد و خودش را وسط معرکه فرض میکند و شروع میکند به ساختن یک جهان. جهانی که چراغی باشد برای امروز جامعه. حتی چراغی باشد برای امروز خودش.
اشتری اضافه کرد: نقل وقایع تاریخی دغدغه نویسنده نیست اما لازمه کارش هست. اگر با همان نقشهای که مورخ به ما داده است، دنیایی در رمان خلق شود و ما خودمان را کنشگر بدانیم، این باعث میشود مخاطب به صورت کاملاً جدی درگیر آن موضوع شود. با این کار مخاطب را در وسط ماجرا قرار میدهیم و او این آگاهی را پیدا میکند تا با بازخوانی این نسخه تاریخی به نسخه امروزش برسد.
وی در پایان به ظرفیتهای رمان درباره اثرگذاری آن بر تاریخ اشاره کرد و یادآور شد: رمان هم میتواند به تحریف تاریخ دامن بزند و هم از تحریف تاریخ جلوگیری کند. رماننویس باید علاوه بر اینکه تاریخ نقلی را میخواند، تاریخ تحلیلی را هم مطالعه کند و به عنوان انسان صاحب فکر تامل کند و ببیند کدام تحلیل درستتر است و رمانش را بر اساس درستترین تحلیلها از تاریخ روایت کند. این شیوه باعث تعمیق روایت راستین تاریخی میشود. |