به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، سالهاست که با وجود دانشکده خبر و رسانههای متعددی که در شیراز فعالیت میکنند، نبود کتابخانه تخصصی رسانه و محلی برای تهیه کتابهای مرتبط با علوم ارتباطات اجتماعی و رسانه، اصحاب مطبوعات این شهر را که علاقهمند به ارتقا سطح دانش خود هستند، ناچار به تهیه آثاری در این خصوص از فضای مجازی و در مواردی، ناشران پایتخت کرده است.
به دلیل کمبود منابع نوشتاری و کتابهای روزنامهنگاری در شیراز و آثار اندکشمار حوزه علوم ارتباطات اجتماعی در برخی از کتابفروشیهای این شهر، برخی روزنامهنگاران شیرازی ناچار هستند برای دانش افزایی در این حوزه، تنها به کتابهای موجود در کتابخانههای شخصی یا عمومی اکتفا کنند.
البته در این میان صاحبنظران رسانه و برخی روزنامهنگاران شیرازی دستی در نوشتن آثاری پیرامون تاریخ روزنامهنگاری، خبرنویسی و حتی خاطرات روزنامهنگاری و روزنامه دیواری داشتهاند که میتوان به نامهایی چون سیروس رومی، بهمن پگاهراد، حسن دهقان، مجتبی جعفریزوج و… اشاره کرد.
سیروس رومی که از پیشکسوتان حوزه رسانه فارس به شمار میرود و سالها سردبیری روزنامههای محلی و استانی را بر عهده داشته، از چند سال گذشته به تاریخنگاری این حوزه پرداخته و همچنان این فعالیت را ادامه میدهد.
سیروس رومی در کنار ناصر تقوایی، فیلمساز (از آرشیو عکس محمدحسین نیکوپور)
سردبیر روزنامه «نیم نگاه» چاپ استان فارس افزون بر این، شاعر و ادیبی است که در نوشتن تاریخ «خانه مطبوعات فارس» اهتمام ورزیده و تلاش کرده به معرفی این نهاد صنفی و اعضای آن بپردازد.
رومی که تاکنون چند عنوان کتاب در زمینه روزنامهنگاری در فارس تالیف کرده، با نوشتن کتابی با عنوان «شوخطبعی در مطبوعات شیراز» گامی فراتر در زمینه پژوهش تاریخی رسانهها برداشته است.
نویسنده کتابهای «تاریخ مطبوعات فارس» که از دوره قاجار تا پهلوی دوم تداوم داشته است، ۳۰ سال اولِ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را در مجلد دیگری از «تاریخ مطبوعات فارس» به تشریح، بیان و همچنین به نقش ادبیات در رسانههای این استان اشاره کرده و در کتاب «ادبیات در مطبوعات شیراز» هم به تبیین این موضوع میپردازد.
از دیگر نویسندگان و روزنامهنگاران شیرازی که دستی بر آتش خبرنویسی دارد، بهمن پگاهراد است که با سالها اداره صفحه «دانش آموز» روزنامه «خبر جنوب» چاپ شیراز، از نامآوران این حوزه به شمار میرود.
بهمن پگاه راد، نویسنده و روزنامه نگار شیرازی
این نویسنده حوزه ادبیات کودک و نوجوان که قلم و زبانی شیرین در داستانگویی و داستاننویسی دارد، در کتاب «كلاس خبرنگاری» که برای مخاطبان کودک و نوجوان نوشته، به آموزش روزنامهنگاری پرداخته است. پگاهراد صاحب بیش از ۲۵ عنوان کتاب در زمینه ادبیات کودک و نوجوان است و روزنامهنگاری را در دانشگاه تهران فرا گرفته است.
یکی دیگر از نویسندگان نوجو و روزنامهنگارانی که در سالهای اخیر به جرگه رسانههای شیراز قدم گذاشتهاند، حسن دهقان است که افزون بر روزنامهنگاری در حوزه شعر و قلم نیز فعالیت میکند.
او نیز پس از راهاندازی انجمن اهل قلم فارس و پرداختن به فعالیتهای ادبی در کنار روزنامهنگاری اثری نوشت که «یک خبر خوب برای روابط عمومیها» نام دارد.
حسن دهقان، روزنامهنگار و شاعر
دهقان در خصوص این کتاب در گفتوگویی اشاره میکند که «اگر پاسخمان به این پرسشِ اساسی، فقط دریافت چندرغاز حقوقِ بخور و نمیرِ ماهیانه از دستگاههای دولتی و خصوصی در قامت کارشناس روابط عمومی یا گرفتنِ حقالتحریر ناچیزی از مدیران مسئولِ رسانهها در کسوت خبرنگار باشد، باید بگویم هم کلاه خودمان و هم جامعهای که به روشنگریِ ما دل بسته، حسابی پسِ معرکه است!»
وی معتقد است که ارتباط صحیح با رسانهها یکی از کلیدهای موفقیت عملکرد سازمانها و روابط عمومیهاست و امروزه روابط عمومیهایی موفق هستند که رسانهها کمک کار آنها باشند. چرا که رسانهها، نمایندگان افکار عمومی هستند و میتوانند اطلاعات لازم را در اختیار روابط عمومیها بگذارند و اعلام کنند که انتظارات مردم چیست و به عنوان پل ارتباطی بین سازمان و مردم عمل کنند.
این روزنامهنگار شیرازی میافزاید: ارتباط با رسانهها که زیرمجموعه ارتباطات برونسازمانی و یکی از عمدهترین وظایف روابط عمومیهاست، اکنون بهعنوان سهلالوصولترین و متداولترین راه ارتباط با مخاطبان انتخاب میشود. اما یک جستجوی ساده در فضای مجازی در خصوص دغدغههای مدیران روابط عمومی، خبرنگاران و مدیران رسانه نشان میدهد این ارتباط مهم به هزار و یک دلیل مخدوش است و بدون شک اساسیترین دلیلِ آن عدم توجه به اصول و مبانی نگارش خبر توسط کارشناسان روابط عمومی است.
نشر «رخشید» شیراز هم در میان ناشران استان فارس با توجه به تعلق خاطر مدیر این انتشاراتی به حوزه رسانه، در دورهای کتابی منتشر کرد با عنوان «روابط با عموم در روابط عمومی». در این کتاب که کار پژوهش آن را مجتبی جعفریزوج، و تدوینش را مریم فلاحهکی انجام داده است، هر دو مولف ضمن اشاره به تعریف روابط عمومی، ویژگیهای روابط عمومی و وظایف آن، نیمنگاهی هم به موضوع خبرنویسی داشتهاند. چاپ اول کتاب «روابط با عموم در روابط عمومی» سال ۱۳۹۴ با شمارگان ۵۰۰ نسخه به بازار نشر آمد.
با این وجود، برخی روزنامهنگاران و خبرنگاران استان فارس با توجه به لزوم اهتمام به کتابخانه تخصصی رسانه، معتقدند که فعالان این حوزه برای بهروزرسانی شیوههای خبرنویسی، گزارشنگاری، استفاده از فضای مجازی و حوزههای نوین روزنامهنگاری نیازمند این هستند که با وجود آثار تالیفی و ترجمهای دانش ارتباطات و روزنامهنگاری، کتابخانهای در اختیار داشته باشند که بهطور تخصصی به این بخش بپردازد.
سمیرا متیننژاد که دانشآموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز است و ۴ سالی است بهطور حرفهای در رسانههای استان فارس فعالیت میکند، به خبرنگار ایبنا، میگوید: مدتی خیلی نیازمند دانشافزایی در حوزه ارتباطات و رسانه بودم و به دنبال کتابهای اصلی و کلیدی و مادر میگشتم چراکه اگر ما این کتابها را نخوانده باشیم، عملاً کار خبرنگاری، کاری تجربی و بیمعناست.
خبرنگار حوزه فرهنگ و ادب خبرگزاری ایرنا ادامه میدهد: برای مثال سادهترین کتابی که نیاز داشتم، از دکتر یونس شکرخواه با عنوان «خبر» بود که متاسفانه در شیراز پیدا نکردم و این مربوط به کمتر از ۶ ماه پیش است! در نهایتا ناچار شدم کتاب را از سایت ایرنا دانلود کنم زیرا این سایت امکانی در اختیار خبرنگاران خود گذاشته که به آموزش مجازی خبرنگاران میپردازد و بعضی از کتابها را به شکل پی.دی.اف ارائه میکند، افزون بر این، کتابهای احمد توکلی را هم در شیراز پیدا نکردم.
وی میافزاید: خوشبختانه تعداد کتابهایی که در حوزه تیترنویسی مدرن و خلاقیت در تیتر زدن نوشته شده و در بازار هم موجود است، افزایش یافته است؛ به نظر میرسد پایاننامههایی هستند که تبدیل به کتاب شدهاند و در واقع وقتی آنها را ورق میزنید، یک خواننده حرفهای آثار آموزشی متوجه میشود که این آثار عمدتاً برای افراد مبتدی تالیف شدهاند.
متیننژاد با اشاره به اختصاص بخشی از قفسههای کتاب یکی از کتابفروشیهای شیراز به آثاری مرتبط با حوزه روابط عمومی و روزنامهنگاری، میگوید: عمده کتابهای ارائه شده در این بخش هم، معمولی و مناسب خبرنگاران تازهکار است. البته بهتازگی کتاب «واژههای کلیدی در روزنامهنگاری» احمد توکلی را به همین واسطه تهیه کردم. کتاب تازه دیگری که در شیراز ارائه شده، «گزارشنویسی روایی» از همین نویسنده است که با رویکرد گزارشنویسی اجتماعی تالیف شده است.
وی ادامه میدهد: با این حال نه تنها در این زمینه کمبود داریم بلکه متاسفانه با نوعی از نگارش و سبک در این کتابها مواجه هستیم که سطح آنها را تقلیل میدهد، یعنی در واقع میتوان گفت کتاب حرفهای خبرنگاری نداریم. متاسفانه برای کسانی که حرفهای نیستند، ولی تجربه خبرنگاری دارند و نیازمند این هستند که در حوزههای خاصی مطالعه کنند، یافتن کتاب مشکل است درحالیکه پرداختن به شیوه نگارش هم دیگر مشکل این حوزه است.
سمیرا متیننژاد، خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر
این بانوی خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر در رسانههای شیراز ادامه میدهد: پیرامون شیوه نگارش نیز آثاری چاپ شده که در حوزه خبرنگاری نیست. کتاب «زبان آدمیزاد» از جمله این آثار است که به مسائل حوزه زبان پرداخته است؛ در حالیکه خیلی نیاز داریم که این اتفاق بیفتد و در حوزه ویرایشی و نگارشی خبرنگاران قدرت بیشتری پیدا کنند و در گزارشنویسی نیاز نباشد دبیران و ویراستاران خبر ناچار به تغییر گزارش بر مبنای اصول باشند.
وی با این وجود دسترسی به کتابهای ویرایشی و نگارشی را در شیراز، آسان میداند و میافزاید: پخش کتاب در استان فارس دست کم در یک سال گذشته خیلی بهتر شده است؛ عمده مشکل موجود محتوای کتابهاست که حتی وقتی کتابی برای دانشجویان دانشکده خبر و جامعه خبری تهیه میشود، بخش حرفهای خبرنگاری در آن مورد بیتوجهی قرار گرفته است.
متیننژاد با این حال کمبود آثار انتشار یافته در حوزه خبرنویسی و روزنامهنگاری را محدود به شیراز نمیداند و میافزاید: شاید در کل بازار کتابهای حوزه رسانه و مطبوعات، این کمبود را شاهد باشیم و بهدلیل تعداد کم افراد فعال و شاغل در حرفه روزنامهنگاری، جایگاه این حرفه به یک حوزه عملکرد تجربی فروکاسته شده است.
خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی در شیراز یادآوری میکند: برخی کتابهای حوزه روزنامهنگاری، درواقع کپیبرداری از آثار بزرگانی است که در این حوزه نوشتهاند و صرفاً عدهای بیان این آثار را تغییر دادهاند. متاسفانه این کتابها در بازار بسیار یافت میشوند.
در همین حال، به گفته معاون فرهنگی و رسانهای ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس، پائین بودن سطح سواد رسانهای از معضلاتی است که به وفور در رسانههای استانی دیده میشود.
مهدی امیدبخش به خبرنگار ایبنا گفت: ما دورههایی آموزشی را با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار کردیم و تلاش شد این معضل کاهش یابد. با این حال، باید انجمن صنفی و خانه مطبوعات و رسانههای استان فارس در حوزه آموزش فعالیت مستمر داشته باشند؛ ما هم با تمام توان در کنار آنها هستیم تا این معضل بزرگ را حل کنیم.
به گفته وی، راهاندازی کتابخانه تخصصی رسانه چند سالی در دستور کار ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس قرار گرفته بود که خوشبختانه امسال این مهم توسط خانه مطبوعات و رسانههای استان فارس اجرایی شد.
معاون فرهنگی و رسانهای ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس با بیان اینکه تجهیز کامل و تکمیل منابع کتابخانه تخصصی رسانه در شیراز نیازمند حمایت و همکاری اهالی رسانه است، میگوید: همکاران علاقهمند و فعالان حوزه رسانه میتوانند در صورت تمایل نسبت به اهدای کتابهای مرتبط با رسانه به این کتابخانه اقدام کنند. کتابهای اهدایی به نام خود اهداگران ثبت خواهد شد.
امیدبخش با اشاره به اینکه افزون بر ۲۳۸ عنوان کتاب در حوزه رسانه برای تجهیز این کتابخانه شناسایی شده است، از همه اصحاب رسانه در استان فارس برای استفاده از منابع، کتابها و نشریات این کتابخانه که در کنار خانه مطبوعات فارس قرار دارد، دعوت به عمل آورد. |