به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «همدلی و همزبانی» در آستانه روز ملی ادبیات کودک و نوجوان، با حضور رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و جمعی از شاعران و نویسندگان ایران و افغانستان با بررسی ادبیات کودک و نوجوان دو کشور در انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برگزار شد. این نشست عصر شنبه (۱۵ تیرماه) با همراهی نهادهایی چون مجله کودکانه باغ، خانه کودکان افغانستان، انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، جایزه ادبی هزار و یک شب، کانون ادبی کلمه و … برپا شد و در آن چرایی و چگونگی تقویت اهداف مشترک این حوزه بررسی شد.
ادبیات می‌تواند به عنوان حامل صدای کودک و نوجوان عمل کند
فریدون عموزاده خلیلی، رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، به اهمیت این جلسه اشاره کرد و گفت: ادبیات می‌تواند به عنوان حامل صدای کودک و نوجوان عمل کند؛ مصیبتِ رفته بر کودکان افغانستان را منتقل کند و جهان تازه‌ای را در همین زمینه برای مخاطبان بگستراند.
این نویسنده در ادامه به آثاری که بچه‌های افغان در زمینۀ محیط زیست برای جشنواره سپیدار ارسال کردند اشاره کرد و گفت: از آنجا که کارکرد ادبیات، فراتر از مردان مسئول و سیاست است، نویسندگان کودک و نوجوان می‌توانند از زندگی بچه‌های افغانستانی به عنوان سوژه‌ای انسانی بهره گرفته و روزگاری را که بر این کودکان می‌گذرد به دیگران نشان دهند.
محمدکاظم کاظمی، از شاعران افغانستانی حاضر در این نشست، ادبیات افغانستان در ایران را محصول مسأله مهاجرت دانست و گفت: عرصۀ شعر و داستان افغانستان غالباً در اختیار بزرگسالان بوده و این آثار ایرانی از جمله کتاب‌ها و مجلات و پیک‌های دانش‌آموزی بوده که از سوی مسافران یا داد و ستدهای فرهنگی به دست کودکان افغانستانی رسیده است.
محمدسرور رجایی دیگر نویسنده افغانستانی، به عدم وجود محتوای فرهنگی مناسب برای حدود ۴۰۰ هزار دانش‌آموز افغانی مقاطع تحصیلی مختلف در ایران اشاره کرد و گفت: کودکان افغان در ایران به محتوای متناسب با فرهنگ خودشان دسترسی ندارند و به عنوان مثال اگر ۱۰۰ نفر از کودکان افغان حاضر در ایران را جمع کنیم و از آنها بخواهیم نقاشی پرچم بکشند، حتماً ۹۵ درصد آنها پرچم ایران را خواهند کشید. در این شرایط و با توجه به عدم حمایت از آثار کودکان افغان و عدم توجه کافی شاعران و نویسندگان و فیلمسازان به این مقوله وضعیت کودک و نوجوان افغانستان اصلاً خوب نیست چه برسد به ادبیات کودک و نوجوان.
هر کودک افغانستانی خودش یک قصه است
هدیه شریفی، نویسنده و عضو انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، نیز در این نشست به اشعار، آواها، سرودها، لالایی‌ها و افسانه‌های موجود در ادبیات افغانستان اشاره کرد و گفت: ان موارد جزء ادبیات شفاهی است که مکتوب نیست و نیازمند جمع‌آوری و ثبت در راستای غنای فرهنگی است. با بررسی جلوه‌هایی از مفاهیم مشترک کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان چون «بزک جینگیله پا»؛ «پسر خوب و ارباب بای»؛ «گور اوغلی»؛ «کلیله و دمنه» و «طاهر و ظاهر» متوجه می‌شویم که ادبیات کودک و نوجوان افغانستان در پس پردۀ جنگ قرار گرفته در حالی که عناصر دراماتیک بسیاری در خود دارد و هر کودک افغانستانی خودش یک قصه است.
دکتر ام‌فروه موسوی از پژوهشگران اهل افغانستان نیز در این جلسه وضعیت کنونی هر جامعه‌ای از جمله ایران و افغانستان را حاصل کمیت و کیفیت کتاب‌هایی که بزرگسالانش در کودکی خوانده‌اند دانست و اضافه کرد: «از آنجا که فردیت کودکان افغان پذیرفته نشده، آثاری هم برای آنها خلق نشده و بررسی‌های انجام شده در این زمینه نظریه‌محور نیستند.» وی عدم دغدغه خانواده‌های افغانستانی به تهیه کتاب مناسب برای فرزندان؛ نبود ویراستار و تصویرگر متخصص در این زمینه؛ عدم وجود تحقیق و پژوهش‌های لازم در این خصوص؛ عدم بومی‌سازی آثار موجود؛ عدم توجه به بحث نام‌آواها و همچنین نادیده‌گرفتن کودکان و نوجوانان پشتو زبان را از دیگر مشکلات موجود در زمینۀ ادبیات کودک و نوجوان افغان اعلام کرد.
در ادامۀ این جلسه دکتر فرزانه آقاپور عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان با اشاره به تحصیل دانشجویان افغان در رشته ادبیات کودک و نوجوان، به ضرورت حمایت و هدایت چنین افرادی در راستای غنای فرهنگ مشترک فارسی پرداخت و اظهار امیدواری کرد که معرفی فرهنگ و افزایش غنای فرهنگی؛ پایه‌گذاری بحث پژوهش در افغانستان در جهت شناخت آسیب‌ها و توجه به برجستگی توانمندی‌های این چنین به رشد و شکوفایی ادبیات کودک و نوجوان این کشور کمک کند.
کودکان افغانستانی در ایران نیازمند آموزش الفبا بودند
سید نادر موسوی از دیگر فعالان در زمینۀ آموزش کودکان افغان حاضر در ایران نیز در این جلسه با ارائه گزارشی از پیشینه چگونگی انتشار آثار مکتوب ویژ این قشر در ایران، عدم سنخیت مطالب و محتوای در دسترس کودکان افغانستانی را از دلایل فعالیت‌های خود در این خصوص دانست و گفت: «کودکان افغانستانی حاضر در ایران بیش از آن که نیازمند کتاب و مجله باشند نیازمند آموزش الفبا و خواندن و نوشتن بودند که خوشبختانه از سال ۹۴ این امکان برای آنها فراهم شد.» وی بومی‌سازی پیک‌های نوروزی و تهیه و انتشار کتب حاوی مطالب اجتماعی، تاریخی و جغرافیایی برای این کودکان را از جمله اقدامات آموزشی خود اعلام کرد و از ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود برای نشر آثار نویسندگان ایرانی حوزۀ ادبیات کودک و نوجوان در افغانستان خبر داد.
سیدمرتضی شاه‌ترابی دیگر نویسنده و فعال در زمینه ادبیات کودک و نوجوان افغان نیز با اشاره به تشکیل حلقۀ شهرزادان مهاجر در قم و راه‌اندازی جشنوارۀ شهرزاد برای این کودکان گفت: اگر چه رخدادهای تاریخی و گسست‌های سیاسی روزگاری را رقم زده که باعث شده کمتر یکدیگر را بشناسیم، اما امروز به مرحله‌ای رسیده‌ایم که بتوانیم در گسترۀ ادبیات کودک و نوجوان صحبت کنیم.» وی با یادآوری میراث مشترک تمدن و فرهنگ ایران و افغانستان بر ضرورت شناسایی، انتخاب و ارسال آثار نویسندگان ایرانی برای ناشران کابل توسط اهالی فرهنگی افغان تأکید کرد.
گفتنی است این نشست با اجرای سیدعلی کاشفی خوانساری، حضور نویسندگان حوزه ادبیات کودک و نوجوان ایران از جمله مهدی حجوانی، محمود برآبادی، مجید راستی، جعفر توزنده‌جانی، شهرام اقبال‌زاده، شهلا انتظاریان، سایر اهالی قلم افغانستان چون سیدمحمود حسینی، محمدکاظم محقی، غلامحسن نوروزی و همراهی نهادهایی چون مجله کودکان باغ، خانه کودکان افغانستان، انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، جایزۀ ادبی هزار و یک شب و کانون ادبی کلمه در محل انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برگزار شد.
|
