فعالیت گاج مارکت و تعیین میزان تخفیف کتاب از سوی ناشران!

این فروشگاه از مرداد ماه سال گذشته فعالیت خود را با فروش کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی آغاز کرد و از اردیبهشت ماه امسال فروش کتاب‌های عمومی نیز به رسته فعالیت‌های آن افزوده شده است. به گفته مدیران این مجموعه، گاج مارکت با بیش از یک هزار و ۵۰۰ ناشر در حوزه‌های مختلف ارتباط کاری دارد و حدود ۸۵ هزار عنوان کتاب بر روی سایت اینترنتی آن به فروش می‌رسد که ۱۰ درصد کتاب‌ها آموزشی و ۹۰ درصد دیگر عمومی است.
 
ضرورتی که ملاحظاتی را می‌طلبد
شاید بتوان گفت فروش اینترنتی کتاب در بستر وب یکی از راهکارهای توسعه ویترین کتاب باشد، زیرا در شهرهای کوچک و کم‌جمعیت، کتاب‌فروشی‌های فعال بسیار اندک‌اند و فروشگا‌ه‌های اینترنتی باعث تغییر رویکرد کسب و کار می‌شود. در واقع یکی از چالش‌های صنعت نشر در ایران شبکه توزیع کتاب است و اگرچه ناشران هر سال عناوین متعددی با توجه به نیاز مخاطبان تالیف و تدوین می‌کنند اما در دسترس نبودن کتاب برای مخاطبان مشکل به‌شمار می‌آید. البته باید در نظر داشت که فعالیت کتاب‌فروشی‌های اینترنتی ملاحظاتی را می‌طلبد تا در این میان، کتاب‌فروشی‌های موجود در کشور در مضیقه قرار نگیرند.
 
کمتر از دو دهه می‌شود که فروش اینترنتی در ایران رواج و توسعه پیدا کرده است و در میان آن‌ها فروش اینترنتی کتاب عمر کمتری نسبت به دیگر کالاها دارد. استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی در راستای رونق بخشیدن به کسب‌وکارهای سنتی و ایجاد روش‌های نوین در تجارت، اتفاقی است که جهان در دهه‌های اخیر به سمت آن حرکت کرده است. اما نکته قابل توجه این است که امکانات نوین نباید باعث تضعیف فضای کار در قالب‌های پیشین باشد. به عنوان مثال در حوزه کتاب، فروشگاه‌های اینترنتی بزرگی در جهان مشغول کارند که دسترسی کتاب‌ را برای مخاطبان تسهیل می‌کنند، اما از آنجا که ارائه تخفیف‌های بالا از سوی این شرکت‌ها می‌تواند به ضرر کتاب‌فروشی‌های کوچک در شهرهای مختلف تمام شود، ارائه تخفیف‌های نامتعارف در ارائه کتاب از سوی شبکه‌های نوین غیرقانونی اعلام شده است.

 
پردازش و ارسال در گاج مارکت
واحد پردازش گاج مارکت در کیلومتر ۱۴ جاده مخصوص قرار دارد و نمونه‌ای از الگوهای بین‌المللی در حوزه فروش اینترنتی کتاب به‌شمار می‌آید. یک سوله بزرگ که حجم زیادی کتاب را در دل خود جای داده است و حدود ۱۶۰ نیروی کار را در اختیار دارد. کتاب‌هایی که از ناشران خریداری می‌شود مستقیم به این انبار ارسال می‌شود و کتاب‌ها پس از ورود به انبار به دلیل جلوگیری از آسیب احتمالی، توسط دستگاه‌های شرینک بسته‌بندی شده و سپس برای هر کالا یک کد سریال روی آن‌ها چسبانده می‌شود.
 
پس از این مرحله نوبت بررسی سفارش‌های اینترنتی توسط کارشناسان این حوزه است. در این مرحله افرادی در انبار حضور دارند که به صورت آنلاین سفارش‌ها را چک می‌کنند و بعد از آماده‌سازی داخل یک سبد می‌گذارند و این کتاب‌ها توسط ریل متحرک به بخش بسته‌بندی ارسال و سپس برای ارسال به شرکت پست برای رساندن به دست مشتریان آماده‌سازی می‌شوند.
 

 
استفاده از ظرفیت وب برای فروش کتاب
در این زمینه مصطفی جوکار؛ مدیر انتشارات گاج با اشاره به تفاوت‌های این فروشگاه نسبت به سایر فروشگاه‌های کتاب اینترنتی گفت: ما در این فروشگاه یک کپی از شرکت آمازون داریم که من در سال ۲۰۰۴ از انبار این شرکت داشتم و سعی کردم آن را بومی کرده و در کشور پیاده کنم و تمایز ما این است که ما به تنهایی وب‌سایت نیستیم بلکه برای همه کتاب‌ها معرفی آورده‌ایم و امکانات مختلفی برای خرید راحت‌تر کتاب برای مشتریان پیش‌بینی شده است
 
وی با اشاره به کمبود ویترین کتاب در سال‌های مختلف عنوان کرد: خوشبختانه طی ده سال اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه توسعه کتابفروشی‌ها اقدامات خوبی انجام داده است و استفاده از طرح کاربری مسکونی برای کتابفروشی‌ها همچنین معافیت مالیاتی کتابفروشان نمونه‌ای از این اقدامات و پیگیری‌ها به شمار می‌آید.
 
وی ادامه ‌داد: معتقدم که دست‌اندرکاران حوزه نشر باید همه تلاش خود را انجام بدهند تا کتاب‌هایی که سالانه توسط ناشران منتشر می‌شوند به خوبی دیده شوند، اما شاید بتوان ادعا کرد ما تنها کشوری هستیم که هفت هزار ناشر یا به اصطلاحی تولیدکننده داریم اما تنها سه هزار کتابفروشی و فروشگاه عرضه کتاب داریم که قابل تامل است.
 
جوکار همچنین به سیستم‌ سنتی کتابفروشی‌ها اشاره کرد و ‌افزود: متراژ کتابفروشی‌ها اغلب کوچک است و کتابفروشان نمی‌توانند کتاب‌ها را به درستی پشت ویترین قرار دهند، همچنین فقط کتاب‌های پرفروش ناشران را خریداری می‌کنند در حالی که بستر وب و اینترنت این محدودیت‌ها را از بین برده است و ما با تکیه بر این ظرفیت‌ها گاج مارکت را راه‌اندازی کردیم.
 

تعیین تخفیف با نظر ناشر(!؟)
یکی از موضوعات قابل نقد در بحث فروش اینترنتی کتاب، عرضه کتاب با تخفیف‌های غیرمتعارف و بالا است که ناراحتی بسیاری از اهالی نشر و دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف را به همراه دارد و حتی اتحادیه کتابفروشان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز در حال بررسی و تدوین آیین‌نامه‌ای برای ساماندهی تخفیف فروش کتاب است.
 
تخفیفی که در گاج مارکت برای کتاب‌ها پیش‌بینی شده است بنا به رضایت و درخواست ناشر از ۱۰ تا ۵۰ درصد متغیر است. جوکار در این زمینه گفت: ما مخالف فروش اینترنتی کتاب با تخفیف‌های بالا هستیم و در مجموعه خود تلاش مي‌کنیم طی آینده نزدیک مبالغ تخفیف را کاهش بدهیم و قیمت‌ها متناسب باشند. از سوی دیگر امکان مقایسه کتاب را نیز در سایت قرار داده‌ایم تا مخاطب بتواند از میان کتاب‌های مشابه بهترین اثر را انتخاب کند.
 
او در پاسخ به سوال ایبنا مبنی بر امکان ایجاد اختلال در چرخه خرید کتاب از کتابفروشی‌ها نیز گفت: هدف ما توسعه ویترین کتابفروشی‌ها و در دسترس قرار دادن کتاب برای مخاطبان است و در اینجا نوید می‌دهم سال آینده شرایطی ایجاد می‌شود که کتابفروشان می‌توانند موجودی کتاب‌هایشان را روی سایت ما بارگذاری کنند و با هر تخفیفی که می‌خواهند آن را بفروشند؛ به نوعی تلاش داریم به این گروه نیز کمک کنیم.

برداشت آخر…
باز گذاشتن دست ناشر در تعیین تخفیف، آن هم در شرایطی که ارائه آن از طریق چنین سایت‌ها ناشران را از تقبل ملزومات و هزینه‌های شبکه سنتی توزیع و فروش کتاب معاف کرده و به نوعی موزع و کتاب‌فروشی‌ها را از زنجیره ارائه کتاب‌هایش حذف می‌کند، اتفاقی است که اجرایی شدن آن به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد. 
 
تغییر رویکرد کسب و کار به خصوص در حوزه نشر و کتابفروشی حلقه‌ای از زنجیره صنعت نشر است که با حرکت ناشران و شرکت‌های پیشرو در این حوزه می‌تواند به پویایی این صنعت کمک کند اما باید در نظر داشت حذف حلقه‌های توزیع و فروش کتاب به‌وسیله شبکه‌های فروش نوین، اتفاقی است که حتی در کشورهای توسعه یافته نیز با آن مقابله می‌شود. 

حال باید صبر کرد، منتظر ماند و دید آیا تجربه فروش اینترنتی کتاب با شیوه‌های جدید و مبتنی بر الگوهای بین‌المللی آیا می‌تواند موفق باشد و به نتیجه برسد؟ آن هم از سوی موسسه‌ای که پیش از این با تبلیغات خود چالش‌هایی را در حوزه نشر ایجاد کرده…

یادمان نرفته است شعار تبلیغات گاج مارکت در سی‌ویکمین نمایشگاه کتاب تهران را که مخاطب را با طرح این سوال که «اینجا چه‌کار می‌کنید؟» خطاب قرار می‌داد و صراحتا این این متن روی بنرهای آن تبلیغ می‌شد که: «به نمایشگاه کتاب نروید!» و در ادامه: «همه کتاباتو در گاج‌مارکت آنلاین بخر».