به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، اکبر صحرایی نویسنده کتاب « کتیبه ژنرال» که در نشست قرار سه شنبه‌های انتشارات شهید کاظمی در مجتمع ناشران قم سخن می‌گفت، ابتدا در پاسخ به این سوال که نویسندگی را از چه زمانی آغاز کرده است، گفت: نویسندگی من در زمان جنگ اتفاق افتاد. در اولین اعزامم به جبهه اسلحه دستم بود، اما در اعزام بعد دوربین عکاسی دست گرفتم. زمان حضور در جبهه شاهد اتفاقاتی بودم که فکر کردم باید آن‌ها را نوشت. لذا شروع کردم به نوشتن و این نوشتن را در پایان جنگ هم ادامه دادم.
صحرایی ادامه داد: جنگ که تمام شد و آتش‌بس اتفاق افتاد، نگاه من در رابطه با نوشتن از شهدا جدی‌تر شد. دیدم ما به شهدا مدیونیم و باید به نحوی دینمان را نسبت به آن‌ها ادا کنیم.
این نویسنده ادبیات پایداری اضافه کرد: دوستان جانبازی که اطرافمان بود، خاطرات خوبی داشتند، اما کسی نبود که این خاطرات را بنویسد. مثلا به یکی از دوستانمان می‌گفتند بهلول جبهه. این دوست عزیز خاطرات طنزی از جبهه داشت، وقتی برای من تعریف می‌کرد به ذهنم می‌توان آن‌ها را به عنوان خاطرات طنز جبهه نوشت و چاپ کرد.
وی افزود: همین اتفاق هم افتاد. آقای سرهنگی آن زمان دوهفته‌نامه تخصصی جبهه و جنگ به نام «کمال» چاپ می‌کردند. یکی، دو کار برایشان فرستادم. نامه‌ای از مجله آمد که ما دو کار شما را پسندیده‌ایم، شما بگویید کدام را چاپ کنیم. بعد از چاپ نخستین اثرم در مجله ۴۰ کار در آن دو هفته نامه چاپ کردم.
نویسنده «تپه جاویدی» در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: کنگره شهدا که در استان‌ها راه افتاد، به من پیشنهاد داده شد که در رابطه با شهدا بنویسم. به فکرم رسید همین خاطرات چاپ شده در مجله کمال را جمع کنم و به‌صورت داستان بنویسم.
وی تصریح کرد: وقتی می‌خواستم این کار را بکنم با آقای شهریار مندنی‌پور آشنا شدم. ایشان خاطرات ما را می‌خواند و در مورد عناصر داستان توضیح می‌داد و پیشنهادات داستانی برایم داشت. در واقع این شروع کار داستان نویسی بنده بود.
مهدی کفاش نویسنده و منتقد ادبی در آغاز سخنانش در رابطه با کتاب «کتیبه ژنرال» گفت: سوال مهمی که در ابتدای خواندن این کتاب با آن روبرو هستیم این است که«کتیبه ژنرال» با چه فرمی نوشته شده است. ما با اتفاق‌هایی مواجه‌ایم که باید به آن‌ها پاسخ بدیم.
نویسنده رمان «وقت معلوم» ادامه داد: رمان یک واژه فرانسوی است که در تعریف حداقلی از آن می‌توانیم بگوییم یک متن منثور داستانی طولانی که حجمی بالاتر از ۳۰ تا ۴۰ هزار کلمه دارد. اگر بپذیریم «کتیبه ژنرال» رمان است باید دنبال این باشیم که آیا مولفه‌های رمان در این اثر وجود دارد یا خیر.
وی افزود: روایتِ منثورِ خلاقانه معمولا پیچیده است و با تخیل سر و کار دارد. اگر عنصر تخیل را از ماجرا برداریم با متنی به نام رمان مواجه نیستیم.
کفاش گفت: این کتاب مثل همه زندگی نامه‌ها یک روایت خطی دارد اما زاویه دید در آن تغییر می‌کند و این اتفاق در زندگی نامه‌ها نمی‌افتد. پس نمی‌توان با تعریف بیوگرافی به سراغ این اثر برویم. سوال؟ این کتاب در کجا ایستاده است. من فکر می‌کنم «کتیبه ژنرال» در مرز بین بیوگرافی و رمان قرار گرفته است. از طرفی نمی‌شود آن را بیوگرافی حساب کنیم و به‌خاطر عدم وجود کشمکش و توطئه‌ای که در متن شکل بگیرد، رمان محسوب کنیم. الا اینکه بگوییم این رمانی است که شخصیت ندارد و ما در تمام کار با وضعیتی مواجهیم که از پیش انقلاب شروع شده و با انقلاب و جنگ گره خورده است.
نویسنده داستان بلند «قرار مهنا» گفت: انتخاب اسم برای کتاب یکی از بخش‌های خلاقه کار است. اسم «کتیبه ژنرال» برای من جالب بود. کتیبه از یک طرف به‌معنای نوشته است و معنای دیگر آن یک واحد نظامی است که معادل گردان است. اگر ژنرال را معادل سردار بگیریم، به نظر می‌آید نویسنده نمی‌خواسته از کنار این بازی زبانی به راحتی بگذرد.
در بخش پایانی نشست قرار سه شنبه‌های انتشارات شهید کاظمی قم، وحید یامین‌پور مهمان ویژه این نشست، گفت: ادبیات دفاع مقدس یا ادبیات پایداری ادبیات اختصاصی برای ما است و هیچ ملتی این را ندارد. ادبیات پایدارایی که در دهه ۶۰ جوانه زد و در دهه ۷۰ به بار نشست، جزو میراث ماست که باید مثل چشم از آن مراقبت کرد.
وی تصریح کرد: خیلی طول می‌کشد تا ملتی یک ژانر را به دست بیاورد. ایرانی‌ها ژانر ادبیات پایداری را در دفاع مقدس با خون و دل به دست آوردند.
یامین پور گفت: ادبیات انقلاب اسلامی آمیخته‌ای از ادبیات داستانی و غیرداستانی است. این یک ژانر جدید است. نکته‌ای که اقای کفاش اشاره می‌کنند و سعی در شناسایی فرم کتاب را دارند، به نظرم به خصوصیت ژانر ادبیات پایداری برمی‌گردد. ادبیات دفاع مقدس بیش از همه در ادبیات غیرداستانی درخشیده و همه را گرفته است.
نویسنده کتاب «ماجرای فکر آوینی» ادامه داد: ادبیات پایداری یا ادبیات دفاع مقدس قوام بعد از قدرت پیدا کردن با ادبیات داستانی آمیخته شد. اولین رمان در حوزه جنگ را رمان زمین سوخته معرفی می‌کنند. زمین سوخته رمان قدرتمندی است و احمد محمود نویسنده بزرگی است اما زمین سوخته، رمان ادبیات پایداری و دفاع مقدسی نیست.
نویسنده کتاب «نخل و نارنج» گفت: ادبیات پایداری طول می‌کشد تا به بار بنشیند. سفر به گرای ۲۷۰ احمد دهقان که آثار ارزشمندی در حوزه ادبیات دفاع مقدس و پایداری است در دهه ۷۰ جز اولین رمان‌های ادبیات پایداری بود.
این نویسنده گفت: در دهه ۸۰ شاهد فصل جدیدی بودیم که در ادامه دهه ۷۰ شکل گرفت و میلیون‌ها نفر به آثار داستانی و غیر داستانی ادبیات پایداری اضافه شد.
مهمان ویژه قرار سه شنبه‌های انتشارات شهید کاظمی افزود: هر چه قدر ما قدرتمندتر شویم و از امکان‌های ادبیات داستانی از قبیل نثر و زبان استفاده کنیم برای نزدیک کردن ناداستان‌ها به داستان موفق تر خواهیم بود.
وی تصریح کرد: «کتیبه ژنرال» به همان دلیل که در رابطه با مدافعان حرم در سوریه است ادامه ادبیات دفاع مقدس است. محصولات هنری در رابطه با مدافعان حرم در ادامه ادبیات دفاع مقدس خیلی زود به ثمر نشست و شکل گرفت.
یامین پور به خصوصیت «کتیبه ژنرال» اشاره کرد و گفت: نشاطی در «کتیبه ژنرال» است که فقط آن‌هایی که سبک زندگی دفاع مقدس را می‌شناسند، می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند.
این فعال فرهنگی در پایان گفت: نشاط، لطافت، عمق عاطفی و احساسی در «کتیبه ژنرال» همان نشاطِ محسوس ِمجاهدان انقلابی است که سردار شهید اسکندری بعد از ۴۰ سال آن را در سرزمین دیگری و با دشمن دیگری بسط داد. |
