سیر نمایشنامه‌نویسی در بندر گناوه در مسیر تکامل

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بوشهر، «نامه گناوه» تالیف غلامحسین دریانورد، شاعر، نویسنده و پژوهشگر بوشهری در ۱۷۶ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه به‌همت انتشارات دریانورد با قیمت ۳۰ هزار تومان چاپ و منتشر شده است.

این مجموعه که اکنون به جلد هفتم رسیده است با هدف احیا، معرفی و جمع‌آوری آثار و فراورده‌های فرهنگی، ادبی و تاریخی گناوه به رشته نگارش درآمده تا شاید در پژوهش‌ها و مقاصد بعدی، بتوان به لایه‌ها و سطوح ناشناخته این فرهنگ و تاریخ رسوخ کرد و دستمایه تحقیق‌های آیندگان در این زمینه شود.

غلامحسین دریانورد افزون بر این مجموعه کتاب، آثار دیگری نظیر «فانوس‌های ساحلی»، «در جشن جنوبی چشمانت»، «یادها و دوبیتی»، «بیا کنار دریا» (مجموعه شعر)، «بارون و بوی یاس»، «اسب تک‌شاخ»، «خانه پدری»، «عشق بازیگر است» (نمایشنامه) و… را در کارنامه ادبی خود ثبت کرده است.

دریانورد نویسنده‌ای است که با اشراف به فضای جنوب در تلاش است تجربه زیسته خود را در دیار شرجی و دریا، گاه به زبان شعر و گاه در قالب نمایشنامه و گاهی هم به‌صورت مستند به نگارش درآورد تا کلامش آینه تمام‌نمایی از منطقه جنوب و اهالی آنجا باشد.

این پژوهشگر در این سال‌ها دمی از کتاب و نوشتن فاصله نگرفته و پیوسته در حال نوشتن و خواندن است. او به تمامی شیفته کتاب و دنیای آرام آن است. این نویسنده با تالیف کتاب «نامه گناوه» درصدد است تا بسیاری از میراث فرهنگی، تاریخی و… زادگاهش را برای آیندگان به یادگار بگذارد.

غلامحسین دریانورد درباره تالیف جلد هفتم «نامه گناوه» به خبرنگار ایبنا گفت: کتاب هفتم از مجموعه «نامه‌ گناوه» ویژه ادبیات نمایشی در گناوه است که شامل یک مقاله پیرامون سیر نمایشنامه‌نویسی در گناوه اثر آقای جهانشیر یاراحمدی است و همچنین در این کتاب با هفت نمایشنامه‌نویس گناوه‌ای، محمد ابراهیم‌زاده با نمایشنامه «ستاره‌های‌خاموش برج زحل»، غلامحسین دریانورد با نمایشنامه «فرود آخرین پرستنده»، حسین زارعی با نمایشنامه «پیک آرامش»، حامد غلامعلی‌زاده با نمایشنامه «شیزوفرنی با طعم قهوه»، امیر لشکری با نمایشنامه «حبس عدد»، محمدرضا کبگانی با نمایشنامه «به چرک می‌نشیند» و محمد مظفری با نمایشنامه «حکیمه» همراه می‌شویم.
 

مدیر انتشارات دریانورد ادامه داد: این کتاب به نوعی یک گاهنامه ادواری است که با هدف معرفی و شناخت فرهنگ و تاریخ مردم گناوه از دهه ۸۰ تاکنون چاپ و منتشر می‌شود و آثاری با موضوع تاریخ، تاریخ شفاهی، فرهنگ مردم، شعر و ادبیات، هنر و… در این مجموعه آمده است و امیدوارم که این مجموعه را حداقل به پانزده کتاب برسانیم.

این نمایشنامه‌نویس و پژوهشگر تصریح کرد: جلد‌های اول تا ششم این مجموعه موضوعات مختلفی را با موضوع اصلی فرهنگ و تاریخ شهرستان گناوه در بردارد؛ اما کتاب ششم بیشتر به تاریخ شفاهی گناوه می‌پردازد و جلد هفتم همان‌طور که اشاره شد، ویژه ادبیات نمایشی است و امیدواریم در جلد هشتم «نامه گناوه» به شعر و شاعران این شهرستان بپردازیم.

دریانورد افزود: احساس می‌کنم این مجموعه در آینده منبع خوب و موثقی برای شناخت فرهنگ و تاریخ این گوشه از میهن‌مان در کنار منابع دیگر خواهد بود. بدون‌شک پنجره‌ای را بر روی جوانان و مردم این شهر برای شناخت بیشتر پیشینه فرهنگ و تاریخ گناوه خواهد گشود.

شاعر مجموعه «بیا کنار دریا» در پایان یادآور شد: در مجموعه «نامه گناوه» دوستان، پژوهشگران و نویسندگانی همشهری همکاری خوبی با من دارند و آثار خود را در اختیار بنده، برای انعکاس در این مجموعه می‌گذارند؛ آنها در حقیقت همکاران من محسوب می‌شوند و همچنین دوستان و عزیزانی که از این کتاب حمایت مادی و معنوی می‌کنند نیز همراهان و همکاران من به‌شمار می‌روند.

در بخشی از جلد هفتم «نامه گناوه» مقاله‌ای تخصصی از جهانشیر یاراحمدی، پژوهشگر، نویسنده و بازیگر تئاتر استان بوشهر در خصوص «سیر نمایشنامه‌نویسی در گناوه» آمده است. وی در این باب سیر نوشته: « نمایشنامه‌نویسی در بندر گناوه عمر چندانی ندارد. همان‌طور که خود تئاتر. اگرچه اینجا سرزمینی‌ است آیینی. آیین‌های سور و سوگ بسیار که همگی سرشارند از رگ و ریشه‌های نمایشی. اما این‌ها در آیین ماندند و مردم با آن‌ها زیستند همان‌طور که امروز؛ اگرچه با فراز و فرودهایی که گذشت زمان بدیهی کرده است آن‌ها را. چرایی‌شان را.

با این حال، تئاتر گناوه به معنای آنچه ما نمایش می‌نامیم و می‌شناسیم پیش از انقلاب شکل گرفته است و در این شکل‌گیری محور بر اساس دو رکن اساسی بوده است: نخست مدارس و دوم معلمین. این نقطه اشتراک شکل‌گیری تئاتر در همه جای کشور حتی پایتخت است. در گناوه نیز فارغ از نمایش‌هایی که در آیین‌های شاد برگزار می‌شده است (مثل ترین جرین) اولین جرقه‌های تئاتری از سوی معلمان علاقه‌مند و در مدارس و با همکاری دانش‌آموزان شکل گرفته است. در گناوه نیز معلمانی همچون سنایی و بهزاد بهزادی و همچنین کارمندانی مثل عبدالکریم نیسنی در این حوزه پیشگام بوده‌اند؛ اما آنچه برای این بحث مهم است «متن» است. آنچه در آن دوره برای فضای اجتماع مهم بوده، ایران بوده است و دلاوری‌های ایرانیان و… به همین سبب متون مورد استفاده بیشتر قصه‌های تاریخی شاهان و پادشاهان ایرانی بوده که معلمان بر اساس رویدادهای تاریخی برای صحنه تنظیم می‌کرده‌اند. بنابراین برای این آثار نمی‌توان نام نمایشنامه‌نویس یا نویسنده پیدا کرد. همان‌طور که برای اغلب نمایش ‌ای کوتاه با مضامین طنز ویژه اعیاد که این‌ها نیز اغلب بداهه بوده است.

با این حال، برای قدم‌های اول همین اتفاقات نیز ارزشمند بوده و شاید همین تلاش‌ها زمینه شکل‌گیری و رشد را فراهم کرده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت متون نماشی مورد استفاده در اجرا در پیش از انقلاب  بر اساس دو رویکرد شکل گرفته است:
الف) قصه‌ها و روایت‌های زندگی شاهان و پادشاهان ایران
ب) رویدادها و جریانات روزمره زندگی مردم که به شکل بداهه به آن‌ها پرداخت می‌شده است.

آنچه امروزه به‌عنوان نمایشنامه؛ یعنی یک متن مستقل که توسط یک نویسنده نوشته می‌شود و برای اجرا به یک گروه اجرایی سپرده می‌شود، می‌شناسیم. در دهه شصت در گناوه پیدا شد. (اگرچه باز هم نخستین جرقه‌های نمایشی در این شهر بر اساس نمایشنامه‌های مکتوبی بود که توسط دیگران نوشته شده بود و گاه به صورت کتاب نشر یافته بود و گاهی هم تجربه‌های قابل توجه‌ای مثل نمایشنامه «چراغ راه هدایت»که توسط کادر و دانش‌آموزان دبیرستان طالقانی اجرا شد، در این میان دیده می‌شد).

غلامحسین دریانورد با نمایشنامه‌ اقتباسی «شیخ شهید» و نمایشنامه‌های «غزون» و «فرمان ابلیس» آغازگر این مسیر است؛ مسیری که در ادامه از سوی چهره‌های مختلفی ادامه پیدا کرد. برای دست دادن به یک چارچوب مشخص از چهار دهه نمایشنامه‌نویسی در گناوه فعالین این عرصه را می‌توان به مطالعه نشست…»

این مطالب را به اشتراک بگذارید: