سرگذشت یک ریاضیدان از کالج اکول نرمال سوپریور تا برج ایفل

مگردیچ تومانیان، رئیس شاخه ریاضی فرهنگستان علوم به مناسبت سالروز تولد ژوزف بارون فوریه ریاضیدان برجسته جهان در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره این دانشمند گفت: ژوزف، بارون فوریه از ریاضی­دانان برجسته جهان است. وی در ۲۱ مارس ۱۷۶۸ در اُکسیور (Auxerre) فرانسه متولد شد.
 
وی افزود: فوریه فرزند نو یک خیاط بود. ابتدا به مدرسه نظام محل زندگی خود رفت و استعداد بسیار زیادی را در ریاضی بروز داد که قبل از اتمام مدرسه، مدرس ریاضی در همان مدرسه شد. انقلاب کبیر فرانسه ایشان را به سیاست کشانید و بیش از یکبار زندگی خود را به خطر انداخت. وقتی کالج اکول نرمال سوپریور Ecole Normal Superior که برای تربیت معلم در فرانسه است در سال ۱۷۹۴ افتتاح شد. در حقیقت فوریه از اولین شاگردان این مدرسه است.
 
تومانیان ادامه داد: باید اضافه کنم که این مؤسسه معلم تربیت می ­کند و فقط دانش­‌آموزان بسیار مستعد می­‌توانند با آزمون کتبی و شفاهی بسیار دقیق وارد شوند که پس از فراغت از تحصیل با حقوق بسیار مناسب به شغل معلمی می‌­پردازند. فارغ‌­التحصیلان عنوان پروفسور Professor یعنی معلم خواهند داشت، همچنین پروفسور تقی فاطمی از ایران نیز از  فارغ­ التحصیلان این مؤسسه بود. فوریه قبل از فراغت از تحصیل، مدرس اکول نرمال سوپریور شد. درواقع همکار گاسپار مونثر ریاضی­دان معروف شد.
 
رئیس شاخه ریاضی فرهنگستان علوم با اشاره به تلاقی تاریخی این دانشمند با دوران ناپلئون گفت: در سال ۱۷۹۸ با همکار خود پروفسور مونثر همراه ناپلئون راهی مصر شد. تا سال ۱۸۰۱ مشغول تحقیق و مطالعه باستان­شناسی شد. در برنامه ­ریزی دولتی کار کرد و توانایی مدیریتی بالایی از خود بروز داد. پس از اُفول ناپلئون از قدرت، در سال ۱۸۱۵ به مدیریت دفتر آماری شهر سِن (Seine)  در فرانسه منصوب شد. در مدت کوتاهی به مناسبت کارهای آکادمیک با ارزش در سال ۱۸۲۶ به عضویت آکادمی علوم فرانسه و بعد از دالامبر به ریاست فرهنگستان انتخاب شد.

 
وی درباره ابداعات فوریه افزود: فوریه توانست فرمول انتشار حرارت در میله فلزی را ابداع کند، بدین معنی که اگر نقطه­‌ای از میله فلزی با طول معین، گرم شده و به درجه حرارت معینی برسد، این حرارت در طول میله منتشر می­‌شود، هدف تعیین درجه حرارت نقطه دلخواه از این میله پس از گذشت زمان معین بود، فوریه فرمول دقیقی بر حسب زمان و مکان، بدست آورد. پس از مدتی، فرمول خود را برای سطح و حجم در یک فلز را باتوجه به گرمای ویژه و چگالی فلز، توسعه داد. این پدیده توسط یک معادله دیفرانسیل با مشتقات نسبی ارائه شد، و راه حل­‌هایی برای این معادله با بکارگیری، سری مثلثاتی با نام سری فوریه، بدست آورد.

تومانیان ادامه داد: فوریه ثابت کرد که اگر طول میله و یا سطح فلزی گسترده باشد، سری فوریه به صورت انتگرال فوریه بدل می­ شود. از آن پس با شکل مختلط آن تبدیل فوریه را ایجاد کرد، که تعمیمی از تبدیل لاپلاس است و کاربرد آن در تبدیل معادله دیفرانسیل با مشتقات نسبی به معادله دیفرانسیل معمولی است که راه حل ساده­تری دارد. نظریه تحلیلی انتشار حرارت در مسائل صنعتی که در آن‌ها حرارت و فلز دخالت دارند، کاربرد دارد. همچنین در جذر و مدّ دریاها، هواشناسی، نوسانات و لرزش‌ها، زلزله، نفوذ رطوبت و جذب آب در گیاهان و تعیین حالت‌های اشباع، بکار برده می­ شود. می­‌توان گفت که این نظریه تحول عظیمی در صنعت به وجود آورد.
 
وی گفت: این دانشمند از نظر تئوری در آنالیز تابعی نقش اساسی پیدا کرد. در سال ۱۸۳۰، فوریه به عنوان عضو آکادمی سلطنتی سوئد انتخاب شد. از این سال به بعد قلب حساس فوریه، تضعیف شد و در اثر فشارهای قلبی، تحمل خود را از دست داد و حتی دانشمند بزرگی مانند فوریه تسلیم تصمیم الهی شد و در ۱۶ ماه مه ۱۸۳۰ بدرود حیات گفت و در قبرستان معروف پیرلاشز Pere lacheise  به خاک سپرده شد. نام فوریه یکی از ۲۲ نامی است که در برج ایفل پاریس، حک شده است. همچنین دانشگاهی در شهر گرونوبل بنام فوریه نام­گذاری شد.
 

این مطالب را به اشتراک بگذارید: