| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، چهارمین دوره از جام باشگاه‌های کتابخوانی در حال برگزاری است. این باشگاه‌ها برای نخستین‌بار در سال ۹۵ با حدود ۱۵ شهر، ۲۰۰۰ باشگاه و با ۲۲هزار عضو شروع به کار کرد. این آمار در سال ۹۶ به ۵۰۰۰ باشگاه با نزدیک به ۶۰ هزار عضو تبدیل شد تا سال ۹۷ تعداد باشگاه‌ها در سراسر ایران به بیش از ۱۵ هزار رسید.
از چندی پیش، جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان، چهارمین دوره خود را شروع کرده، کارگاه‌های آموزشی تمام شده است، استادان به مربیان آموزش داده‌اند و درحال‌حاضر مربیان هم به تسهیلگران نحوه تشکیل باشگاه را آموزش می‌دهند. یکی از اتفاقات تازه در این زمینه این بود که امسال برای نخستین بار جام باشگاه‌های کتابخوانی زندان‌ها نیز هم‌زمان با جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان فعال شد و به همین منظور ایبنا گفت‌وگویی با جعفر توزنده‌جانی، دبیر جام باشگاه‌های کتابخوانی زندان‌ها انجام داد که در ادامه می‌خوانید.
ابتدا لطفا درباره چگونگی برگزاری جام باشگاه‌های زندان‌ها و کلیات آن توضیح دهید.
امسال برای نخستین‌بار جام باشگاه‌های کتابخوانی از عرصه نوجوانان و کودکان گسترش یافت و وارد مرحله بزرگسالان شد. البته در مهدکودک‌ها هم این امکانات فراهم بود که کودکان و والدین آن‌ها در جلسات کتابخوانی حضور داشته باشند؛ اما باشگاه کتابخوانی در زندان‌ها به دو بخش نوجوانان که مربوط به مراکز اصلاح و تربیت است و بخش بزرگسالان تقسیم می‌شود. بخش مربوط به مراکز اصلاح و تربیت، تفاوتی با بخش باشگاه کتابخوانی کودکان و نوجوانان از نظر نوع کتاب و ادبیاتی که به کار می‌برند، ندارد؛ اما در بخش زندان‌ها تنها تفاوتی که وجود دارد این است که کتاب‌ها خاص کودکان و نوجوانان نیست و کتاب‌های بزرگسالان در قالب رمان، تاریخ، روانشناسی و تمام کتاب‌هایی که بزرگسالان می‌خوانند، مورد بررسی قرار گرفته است.
در برگزاری باشگاه کتابخوانی در زندان‌ها چه تفاوت‌هایی در عملکرد باشگاه‌ها وجود دارد؟
در باشگاه‌های کتابخوانی این امکان برای کودکان در نظر گرفته شده است تا با تخفیف مورد نظر از کتاب‌فروش‌های منتخب کتاب مورد نظرشان را بر اساس لیستی که در سایت bookpromotion.ir است، انتخاب و خریداری کنند؛ اما در جام زندان‌ها امکان خرید کتاب ممکن نیست، برای همین خواستند تا از کتاب‌های موجود در زندان‌ها استفاده کنند. قرار شد در همکاری سازمان زندان‌ها با دفتر برنامه‌ریزی و مطالعالت فرهنگی وزارت ارشاد، کتابخانه‌های زندان‌ها تجهیز شود.
تفاوت دیگری هم وجود دارد. امسال این باشگاه‌ها در زندان‌های سراسر کشور برگزار نشد؛ بلکه فقط در ۹ استان اردبیل، ایلام، کرمان، همدان، مرکزی، گیلان، خراسان شمالی، یزد و بوشهر شاهد برگزاری جام باشگاه کتابخوانی زندان‌ها بودیم. البته بودند افرادی که داوطلبانه می‌گفتند این طرح را اجرا می‌کنیم؛ برای مثال در استان خوزستان لیلا مرادیان که پیش از این در حوزه باشگاه کودک و نوجوان فعال بود، امسال به زندانیان آموزش داد؛ یا در شهر نیشابور، تلاش‌هایی انجام شد تا باشگاه زندان‌ها شکل بگیرد. همچنین برای اینکه ممکن نبود که استادهای ما مستقیما با زندانی‌ها در ارتباط باشند، به مسئول‌های فرهنگی زندان‌ها آموزش دادند تا آن‌ها باشگاه تشکیل دهند.
در جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان، بعد از ایجاد هر باشگاه، افراد می‌توانند باشگاه خود را در bookpromotion.ir ثبت کنند؛ درحالی‌که در باشگاه‌های زندان‌ها چنین امکانی وجود ندارند؛ زیرا در لیست اسامی باشگاه‌های کودک و نوجوان از کدملی استفاده می‌شود اما به‌خاطر اینکه نباید نام و مشخصات زندانی‌ها منتشر شود، این امکان برای زندان‌ها فراهم نیست و ثبت این باشگاه‌ها از طریق امور زندان‌ها ممکن می‌شود. پس از ثبت، شرکت‌کنندگان وارد رقابت در شهرستان می‌شوند و در نهایت در اختتامیه سراسری جام مورد داوری قرار می‌گیرند.
پس این نخستین بار است که باشگاه‌های کتابخوانی در زندان‌ها آغاز‌به‌کار می‌کند.
بله؛ نخستین دوره‌ای است که باشگاه کتابخوانی برای بزرگسالان و در زندان‌ها برگزار می‌شود. ممکن است مشکلات و کم و کاستی‌هایی وجود داشته باشد اما باید توجه داشت که جام باشگاه‌های کتابخوانی کودکان و نوجوانان هم در ابتدا طرحی بود که مشکلاتی داشت و سال‌های بعد، به‌مرور شرایط بهتر و بهتر شد.
انتخاب استان‌ها به چه شکل بود؟ آیا خود اعلام آمادگی کردند؟
سازمان امور زندان‌ها که با دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی در ارتباط است و این سازمان با توجه به شرایط کاری خود اعلام آمادگی کرد که با وجود شرایط موجود، فعلا این امکان در ۹ استان مهیا شده است.
چرا تهران جزء این استان‌ها نیست؟
تهران همیشه حتی در جام باشگاه‌های کودک و نوجوان از سال‌های نخست فعال نبود زیرا تهران از طرفی ویژگی‌های خاص خود را دارد و فکر می‌کنیم اشباع شده است. این طرح‌ها در شهرستان‌ها موفق‌تر برگزار می‌شود. وقتی این باشگاه‌ها در شهرستان‌ها حضور موفقی داشته باشند، می‌توانیم در تهران هم این باشگاه‌ها را برگزار کنیم.
کتاب‌هایی که در زندان‌ها وجود دارد، بر اساس ضوابط خاصی انتخاب می‌شوند. آیا ممکن است برگزاری باشگاه کتابخوانی بتواند بر تنوع کتاب‌های موجود در زندان‌ها بیافزاید؟
مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی وزارت فرهنگ و ارشاد در جلساتی که با نماینده سازمان امور زندان‌ها داشت، بر تنوع کتاب در کتابخانه‌های زندان تاکید کرد. ما روی رمان و داستان‌هایی که در روحیه زندانی‌ها موثر است تاکید داریم تا زندانی‌ها بتوانند دوران محکومیت خود را آسان‌تر تحمل کنند. حتی من در کارگاه‌هایی حضور داشتم که در گیلان برگزار شد و از مسئولان خواستم تا کتاب‌هایی را برای زندانی‌ها انتخاب کنند تا به آن‌ها انگیزه بدهد. همیشه تاکید می‌کنم؛ دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی کمکی برای خرید کتاب به سازمان امور زندان‌ها در نظر بگیرد و کتابخانه‌هایشان را تجهیز کند. در بوشهر با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تعدادی از کتاب‌های کانون به مرکز اصلاح و تربیت فرستاده شد. اکنون هم در حال تهیه لیستی هستیم تا کتاب‌های متنوعی در اختیار زندانی‌ها قرار دهیم و آن چیزی که مرسوم بود را با کتاب‌های مناسب جایگزین کنیم.
در نیتجه دورههای آموزشی باشگاه کتابخوانی که پیش از این برگزار شد، تسهیلگرهایی تربیت شده است. تشکیل گروه‌ها و برگزاری جام در زندان‌ها به چه صورت است؟
دو نفر را برای هر استان فرستادیم و آن‌ها به مسئولان فرهنگی زندان‌های هر استان آموزش دادند. این روند در باشگاه‌های پیشین به این صورت بود که استادها به مربیان آموزش می‌دادند. در باشگاه‌های زندان‌ها مربیان به تسهیلگران که از خود زندانی‌ها هستند آموزش خواهند داد تا بگویند که باشگاه چیست و چه ویژگی‌هایی دارد و افراد بتوانند گروه‌هایی تشکیل دهند. در جام باشگاه‌های زندان امکان آموزش به صورت مستقیم ممکن نبود. آخرین کارگاه آموزشی در یزد ۱۳ و شهریور ۱۴ برگزار شد. در مناطقی هم هماهنگی‌هایی برای ارتباط افراد انجام شده است تا با همکاری سازمان‌ها این باشگاه‌ها تشکیل شوند.
آیا شرکت زندانی‌ها در این باشگاه‌ها تاثیری بر شرایط زندان آن‌ها و سال‌های حکمشان می‌تواند داشته باشد؟
در جلسه دفتر امور زندان‌ها و دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی پیشنهاد دادم تا برای این افراد اموری را در نظر بگیرند. از قبل هم مرسوم بود تا زندانی‌هایی که کتاب‌های بیشتری می‌خوانند از طریق خودمسئولان شناخته شده و برای دریافت مرخصی و دیگر امکانات تسهیلاتی داشته باشند. البته این مساله بستگی به امور زندان‌های هر منطقه دارد. |
