جامعه ایرانی هرچند سخت و کند اما در مسیر همگرایی حرکت کرده است

 
در بخش دیگری از کتاب سعی شده تا خوانشی از تجربه عشق در فرهنگ ایرانی ارائه شود و به موضوعاتی مثل عاملیت داشتن معشوق پرداخته شده است؛ اساسا در تجربه ایرانی عشق تابو بودن مسائل مربوطه‌اش و عرف موجود چقدر این تجربه را به یک تجربه عاطفی زیرزمینی و دست‌نیافتنی تبدیل کرده است. از طرف دیگر کنش عاطفی مورد انتظار حتی در ادبیات ما عموما با عاملیت همراه نیست و عاشق‌تر آنی‌ست که ذلیل و خوار درگاه معشوق باشد و معشوق هم نهایت عاملیتش به شکستن کوزه منتهی می‌شود.
 خوانش از عشق و عشق‌ورزی در تاریخ و فرهنگ ما پیچیده و چندلایه است. قطعا معانی مختلفی از عشق و عشق‌ورزی در دوره‌های تاریخی مختلف وجود داشته و از یک خوانش افلاطونی و دینی و معنوی و صوفی‌گرایانه تا خوانش کاملا زمینی نوسان داشته است. دوره‌ای عشق استعاره‌ای بوده برای وارستگی و استغنا و بی‌نیازی و رضایت از خالق و ستایش بندگی و ابزاری بوده برای پناه بردن از فشارها و تلاطم‌های سیاسی که افراد با آن مواجه می‌شدند.
 
عشق به آن معنای رمانتیک متاخری که در غرب ظاهر شده با فاصله برای ما خودش را نشان داده اما بالاخره امروز در گفتمان معاصر جامعه ایران لایه‌های جدیدتر جامعه بیشتر چنین معنایی از عشق را تجربه می‌کنند. به فضای مجازی و گفتمان‌های عمومی را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که عشق یه معنای کاملا تازه‌ای برای جامعه ایرانی پیدا کرده و به نوعی به آن لایه رمانتیسم و زمینی‌تر با ویژگی‌های ساده‌تر نزدیک شده است.
 
در این بخش از کتاب تلاش شده تا نشان داده شود آنچه که خلاف عادات و رویه‌های متعارف تا امروز جامعه بوده و عشق‌های زمینی در حال رقم خوردن است و مناسبات عاطفی بین زن و مرد در قالب دوستی‌ها و روابط رمانتیک هم دستخوش تغییر شده است. به این معنا در این فصل کتاب یک خوانش ساختارشناسانه و نشانه‌شنانه ارائه شده تا تغییرانی که عشق در جامعه معاصر ایران تجربه کرده و به شکلی نظم گفتمانی تاریخی موجود را به چالش کشیده و عاملیت بیشتر در عشق و بازاندیشی‌ای که مردان ما نسبت به جایگاه خود و زنان دریافت کرده‌اند را روایت می‌کند. تغییراتی که به نوعی مناسبات سیاسی و اجتماعی را هم دستخوش تغییرات می‌کند و ما دیگر با یک مدل مردبودگی قالب که صرفا اطاعت و مطیع‌بودن از زن انتظار ندارد هم روبرو شده‌ایم. در یک کلام تنوعی از نگاه به معشوق و دوستی‌ها و روابط رمانتیک در جامعه ایران به رسمیت شناخته‌شده که به نوعی تنوع تعریف مردبودگی را هم به دنبال داشته است.
 
اینجا هم به نظر می‌رسد برای تبیین شرایط هم تحلیل‌های روان‌کاوانه و توجه به رسانه‌ها و تکنولوژی روز می‌تواند پاسخگو باشد و هم بررسی نسخه‌های تاریخی و ادبیات که به نوعی روایتی از معنای عشق در تاریخ ما را روایت می‌کند. ترکیب همزمان تداوم و تغییر در صورت‌های عاطفه‌ورزی که بالاتر به آن اشاره شد اینجا و در مورد عشق به عنوان یکی از جلوه‌های عاطه‌ورزی هم به وضوح دیده می‌شود و کنش‌های تازه‌ای در این حوزه را باید انتظار داشته باشیم.