به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) رفتگان سال ۱۳۹۷ در عرصه «تاریخ و سیاست» مردانی بودند که خود را وقف دانایی کرده بودند و عمری را به پای فرهنگ ایران زمین گذاشته بودند. کی عطا طاهری بویراحمدی و حسین قره‌چانلو از بزرگان عرصه خود در زمینه پژوهش بودند و در عرصه عمل سیاسی نیز، بزرگانی درگذشتند که عمرشان محشور با کتاب بود و هر یک در عرصه کتاب آثاری از خود به یادگار گذاشته‌اند. زنده‌یادان سید مهدی طباطبایی، عباس امیرانتظام، آیت‌الله هاشمی شاهرودی، محمدنبی حبیبی و آیت‌الله محمد مومن از فعالان عرصه سیاسی درگذشته در سال ۱۳۹۷ بودند.
نویسنده مانیفست قوم لر
آغاز سال ۱۳۹۷ در عرصه «تاریخ و سیاست» همراه بود با خبر درگذشت «عطا طاهری بویراحمدی» پژوهشگر حوزه فرهنگ عامه و نویسنده کتاب «کوچ کوچ» که از آثار بسیار شاخص در زمینه فرهنگ ایلی محسوب می‌شود. عطا طاهری متولد سال ۱۳۰۷ در بویراحمد سفلی، در خانواده‌ای سرشناس از بزرگان ایل بویراحمد بود. او را به عنوان میزبان و راهنمای هیئت‌های پژوهشی‌ای که برای شناخت زندگی ایلی به منطقه کهگیلویه و بویراحمد می‌رفتند می‌شناختند و بزرگانی چون ایرج افشار، محمدرضا شفیعی کدکنی، جواد صفی‌نژاد، نادر افشارنادری و… از دوستان او محسوب می‌شدند.
در اسفندماه سال ۱۳۹۷، خانه کتاب یادمانی برای مرحوم عطا طاهری برگزار کرد و در آن همایش، اردشیر صالح‌پور، پژوهشگر شناخته شده حوزه فرهنگ، کتاب «کوچ کوچ» نوشته عطا طاهری را «مانیفست قوم لر» نامید. همچنین در این همایش از یادنامه‌ای که خانه کتاب با نام «بخوان» به یاد عطا طاهری بویراحمدی تدوین کرده بود رونمایی شد.
عطا طاهری
در آئین یادمان مرحوم طاهری، نیکنام حسین‌پور مدیرعامل خانه کتاب در رسای ایشان گفت: «کی عطا پرورده طبیعتش بود و شهرت نیکنامی‌اش فراتر از ایل بود. از ایرج افشار و شفیعی کدکنی تا جوانان گمنام جویای معرفت به خانه‌اش راه داشتند. خانه‌اش مخزن الاسرار مردم بود. روحش به بلندای دنا بود و حتی بلندتر از آن. اهل یاد گرفتن و یاد دادن بود. به معنایی می‌توان گفت او یک واقف بزرگ بود زیرا خود را وقف دانایی کرد. بر آگاهی‌بخشی پا فشرد و خود مثل شمع آب شد.»
مردان عرصه فرهنگ و سیاست
در سال ۱۳۹۷ همچنین مردانی از عرصه فرهنگ و سیاست جان به جان آفرین تسلیم کردند. از جمله این افراد مرحوم سید مهدی طباطبایی، از اساتید اخلاق در حوزه‌های علمیه و نماینده سابق تهران در مجلس شورای اسلامی بود. مرحوم طباطبایی که متولد ۱۳۱۵ در رفسنجان و از یاران نواب صفوی و گروه فدائیان اسلام بود، روز ۲۷ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ در سن ۸۲ سالگی درگذشت. در تیر ماه سال ۱۳۹۷ نیز آیین رونمایی از کتاب دو جلدی «اخلاق و مبارزه» که مجموعه خاطرات مرحوم طباطبایی است در حسینیه جماران برگزار شد. در ۲۱ تیرماه ۱۳۹۷ نیز عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت موقت که کتاب دو جلدی «آن سوی اتهام» از او منتشر شده است، دنیا را وداع گفت.
از دیگر درگذشتگان سال ۱۳۹۷ در عرصه سیاست می‌توان به مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی، رئیس اسبق قوه قضائیه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و نایب رئیس مجلس خبرگان اشاره کرد که در عرصه کتاب، به ویژه در زمینه فقه و اصول از افراد شناخته شده محسوب می‌شد و در سوم دی ماه درگذشت.
آیت‌الله هاشمی شاهرودی
سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی به مناسبت درگذشت مرحوم هاشمی شاهرودی چنین نوشت: «آیت‌الله شاهرودی(ره) در خاندانی عالم‌پرور و حوزوی ولادت و پرورش یافت و در کسب مدارج دینی و علوم حوزوی با تلاش مجدانه تا بالاترین مراتب علمی پیش رفت و از رتبه‌ای درخور در میان عالمان و فقها و اساتید حوزه برخوردار بود.»
علاوه بر ایشان، محمدنبی حبیبی دبیرکل حزب موتلفه اسلامی که موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) خاطرات او را در دو جلد در دست انتشار دارد در نهم بهمن ماه و نیز آیت‌الله محمد مومن عضو مجلس خبرگان و رئیس اسبق دادگاه عالی انقلاب اسلامی که او نیز در عرصه فقه از اندیشمندان شناخته شده بود در سوم اسفند ماه سال ۱۳۹۷ درگذشتند.
استادی اخلاق‌مند و لطیف
در حوزه تاریخ نیز مرحوم دکتر حسین قره‌چانلو از رفتگان امسال بود. استاد حسین قره‌چانلو استاد تمام گروه تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه تهران بود و سالها در این گروه منشأ خدمات ارزشمندی در حوزه تربیت دانشجویان و تألیف و ترجمه در حوزه تاریخ و تمدن اسلام و ایران شد.
ایشان که در حوزه تاریخ اسلام و جغرافیای تاریخی تالیفات و ترجمه‌های ارزنده‌ای از خود به یادگار گذاشته‌اند متولد ۱۳۱۹ بود و در سی‌ام بهمن ماه دار فانی را وداع گفت. ترجمه آثاری مانند اعلاق النفیسه، کتاب الخراج و صنعت الکتابه اثر قدامه ابن جعفر، اخبار الصین و الهند تالیف ابوزید سیرافی، المسالک و الممالک اثر ابن خردادبه و چند ترجمه دیگر از آثار عمده ایشان محسوب می‌شود و به گفته آگاهان، مهمترین کتاب به یادگار مانده از ایشان، کتاب دو جلدی «جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی» است.
حسین قره‌چانلو
علی غفرانی از دوستان و شاگردان مرحوم قره‌چانلو در گفت‌وگو با ایبنا درباره آن مرحوم چنین گفت: «تصویری که تا قبل از ملاقات با ایشان از اهل فضل داشتم تصویری توام با غرور بود. من هرگز تصور نمی‌کردم فردی در جایگاه علمی ایشان تا آن حد متواضع باشد. ولی این تواضع در وی وجود داشت. من از وقتی ایشان را شناختم سلامت جسمی‌شان دچار مشکل بود ولی امکان نداشت کسی وارد دفتر کارشان شود و ایشان جلوی پای آن فرد از جایش بلند نشود. این تواضع را فقط در مقابل کسانی که با آنها آشنا بود نداشت. حتی اگر دانشجویی از رشته‌ای دیگر که کاری با ایشان داشت به اتاقش می‌آمد ایشان با احترام فراوان آن فرد را بزرگ می‌داشت و با مهربانی و حوصله به سوالشان جواب می‌داد. در بیست‌وهفت سالی که من ایشان را می‌شناختم هیچ وقت ندیدم پشت سر کسی بدگویی کند. حتی از اظهارنظر درباره دیگران هم پرهیز داشت. من بارها این را گفته‌ام که ایشان از منظر اخلاقی لطافت یک کودک زیر ده سال را داشت.»
سالی که گذشت مملو از لبخند و اشک بود. سالی که رفتگانی از عرصه علم و ایمان و اندیشه داشت. رفتگانی که با آثار قلمی‌شان در یادها ماندگار شدند. |
