به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در قرن حاضر بهبود ژنتیکی گیاهان با بهره‌گیری از اصول علم ژنتیک، اصلاح نباتات و سایر رشته‌های مرتبط با علوم کشاورزی، منجر به افزایش تولید غلات و سایر محصولات کشاورزی می‌شود. البته بیشتر فعالیت‌های تخصصی و کاربردی مانند تولید و تکثیر بذر اصلاح شده غلات با بهره‌وری مناسب، فقط با استفاده از اصول علم ژنتیک و اصلاح نباتات ممکن نیست. در حقیقت استفاده از علوم کاربردی برای شناسایی مواردی نظیر اثر عوامل محیطی و اقلیمی و مباحث اجتماعی و اقتصادی، تأثیر زیادی بر پیشرفت فعالیت‌های علمی و تولیدی نظیر تولید و تکثیر بذرهای اصلاح شده دارد. عرضه و تقاضا برای محصولات کشاورزی و هزینه‌های تولید بذرهای اصلاح شده و روابط کشورها و شرکت‌های بزرگ تولید بذر در دنیا از مهمترین عوامل تعیین‌کننده استفاده از اصول اصلاح نباتات و بقیه علوم کشاورزی در افزایش تولید محصولات کشاورزی است.
کتاب «فنومیکس»، تألیف روبرتو فریچ نتو و آلویزیو بورم با ترجمه سینا قنبری و براتعلی فاخری در هشت فصل ضمن معرفی فناوری‌های جدید در زمینه تعیین فنوتیپ، به بررسی طرح‌های تجربی برای نسل بعدی تعیین فنوتیپ و ابزارهای تعیین فنوتیپ در مقیاس وسیع می‌پردازد.
روشی که هیچ خطایی ندارد
«تعیین ژنوتیپ به‌طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شده به امری عادی و رایج است. این افزایش محبوبیت با پیشرفت‌های اخیر در فناوری توالی‌یابی DNA و کاهش زیاد هزینه‌های تعیین ژنوتیپ همراه بوده است. همان‌طور که تعیین ژنوتیپ با ظرفیت بالا را می‌توان باکیفیت رضایت‌بخشی انجام داد، محدودیت‌های استفاده از تعیین ژنوتیپ برای پیش‌بینی و بنابراین شناسایی مواد منتخب بالقوه، در کیفیت تعیین فنوتیپ نهفته است. در حال حاضر تعیین ژنوتیپ در سراسر ارگانیسم‌ها به‌شدت مکانیزه و یکنواخت شده است، اما روش‌های فنوتیپی هنوز هم در گونه‌های مختلف، متفاوت، دشوار و نسبت به تغییرات محیطی حساس هستند. وضعیت ایده‌آل، تعیین خصوصیت فنوتیپی خواهد بود که هیچ خطایی ندارد و بنابراین جمعیت واقعی یا ارزش فنوتیپی مجزایی را حداقل برای شرایطی ایجاد می‌کند که تحت آن اندازه‌گیری می‌شود. با این‌حال، برای به‌دست آوردن یک مدل پیش‌بینی‌کننده دقیق، تفاوت‌های ژنتیکی میان مواد و شرایط تجربی که بر دقت ارزش فنوتیپی تأثیر می‌گذارند، باید مورد توجه قرار گیرند.»
فنومیکس چیست؟
«برای چندین قرن، اصلاح‌نژادگران گیاهان، انتخاب‌های محدودی برای ابزارهای ارزیابی فنوتیپ‌ها و انتخاب بهترین ترکیب ژن از بهترین ژنوتیپ‌ها داشتند. اساسا، تعادل و قاعده، ابزار اصلی مورد استفاده بود. در بسیاری از موارد این ابزارهای تعیین فنوتیپ معمولی، مستلزم درو کردن‌های مخرب در زمان‌های ثابت یا در مراحل فنولوژیکی خاص بود که کاری کُند و پرهزینه بود. امروزه محققان می‌توانند فناوری‌های نوین مانند تجزیه و تحلیل تصویربرداری غیر تهاجمی، اسپکتروسکوپی، روباتیک، محاسبات با توان بالا و تجزیه و تحلیل توان بالای «اومیکس» را با هم ترکیب کنند… فنومیکس به‌عنوان نتیجه کسب مجموعه‌ای از اطلاعات و یا داده‌های فنوتیپی برای یک ارگانیسم خاص تعریف می‌شود که می‌تواند برای ترسیم آماری یک رابطه عِلّی بین ژنوتیپ، محیط و فنوتیپ آن مورد استفاده قرار گیرد. اهمیت فنومیکس با درک این موضوع افزایش می‌یابد که مجموعه داده‌های فنوتیپی برای درک اینکه کدام‌یک از متغیرهای ژنومی و چگونه بر فنوتیپ‌ها تأثیر می‌گذارد، یا برای درک سوالات مربوط به چندنمودی یا پلیوتروپی یا عرضه داده‌های خام موردنیاز برای تفسیر مسائل پیچیده مرتبط با تنش‌های زیستی و غیرزیستی تأثیرگذار بر بهره‌وری محیط کشت گیاهان، بسیار ضرورت دارند.»
نخستین چاپ کتاب «فنومیکس» در ۲۲۷ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه به بهای ۳۲ هزار تومان از سوی انتشارات اتکا روانه بازار نشر شده است. |
