| به گزراش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری، رئیس مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث قم و نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری است. این موسسه ّ برای ساماندهی احادیث و ترویج معارف حدیثی به عنوان نخستين مجموعه مستقل حديث پژوهى در جهان تشيع، درباره حديث و مسائل مربوط به آن، فعاليت مِی‌كند.
در این راستا و به مناسبت فرارسیدن ایام عزاداری ابا عبدالله (ع)، ایبنا آثار حسینی و عاشورایی آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری را که توسط این مرکز چاپ و منتشر شده‌اند، مرور کرده است.
دانشنامه امام حسين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاریخ
محمدی ری شهری، با همکاری سید محمود طباطبایی‌نژاد و سید روح‌الله سیدطبائی، مترجم: عبدالهادی مسعودی، دارالحدیث، وزیری، ۱۶ جلد، چاپ هفتم ۱۳۹۳٫
افتخارات: ترجمه شایسته تقدیر در کتاب فصل، سال ۱۳۹۰؛ شایسته تقدیر در جشنواره علامه طباطبایی؛ ترجمه شایسته تقدیر در جشنواره کتاب سال حوزه.
دانشنامه امام حسین (ع) جنبه‌های گوناگون زندگانى، شخصیت، قیام و شهادت امام حسین (ع) و حوادث و آموزه‌هاى مرتبط با آن را با بهره‌گیرى از قرآن، حدیث و تاریخ، بررسى می‌کند. مؤلف و همکاران وى، همه منابع تاریخى و حدیثى قابل دستیابی در این موضوع را بررسى کرده و سپس بهترین متن‌ها را برگزیده‌اند.
گزینش و عرضه متون، با توجه به قواعد معمول در فقه‌الحدیث و نقد متون تاریخى صورت گرفته است و در مقام رد و اثبات سخنان و نظریات مورخان، از تناظر و تعاضد مضمونى متن‌ها، اعتبار و کهن بودن منابع و نیز سنجش با عقل و سنت و مسلمات تاریخى، استفاده شده است. بر این اساس، مقاله‌هایى سودمند در جایگاه خود و مرتبط با فصل‌ها و متون قرار گرفته‌اند، تا خواننده به تحلیلى جامع، همه سویه و مستند برسد.
این دانشنامه از ۱۵ بخش و ۱۳۸ فصل تشکیل شده است. عناوین بخش‌هاى دانشنامه بدین شرح است: زندگى خانوادگى سیدالشهدا (ع)، فضیلت‌ها و ویژگى‌هاى امام حسین (ع)، دلایل امامت امام حسین (ع) و فرزندانش، امام حسین (ع) پس از پیامبر (ص) تا شهادت پدر، امام حسین (ع) پس از شهادت پدر تا قیام عاشورا، خبر دادنِ پیشاپیش از شهادت امام حسین (ع)، خروج امام حسین (ع) از مدینه تا رسیدن به کربلا، از رسیدن امام حسین (ع) به کربلا تا شهادت ایشان، وقایع پس از شهادت امام حسین (ع)، بازتاب شهادت امام حسین (ع) و فرجام کسانى که در کشتن او و یارانش سهیم بودند، عزادارى و گریه براى امام حسین (ع)، نمونه مرثیه‌هایى که در سوگ امام حسین (ع) و یارانش سروده شده‌اند، زیارت امام حسین (ع)، مزار امام حسین (ع) و حکمت‌هاى رسیده از امام حسین (ع).
این دانشنامه در سال ۱۳۸۸ در ۱۴ جلد به چاپ رسید اما در سال ۱۳۹۳ دو جلد دیگر شامل پیوست‌ها و فهرست‌ها به آن افزوده شد. در بخش فهرست‌ها اصلی‌ترین متون تاریخی مربوط به واقعه عاشورا و مقتل سیدالشهدا (ع) و نیز نقش ز‌نان در حادثه عاشورا آمده است.
حکمت‌نامه امام حسين (ع)
محمد محمدی ری شهری، با همکاری سیدمحمود طباطبایی‌نژاد و سیدروح‌الله سید طبائی، مترجم عبدالهادی مسعودی، دارالحدیث، ۲ جلد، چاپ سوم ۱۳۹۴٫
این اثر کوششى نو برای گردآورى سخنان حکیمانه این امام از منابع حدیثى شیعه و اهل سنت، و ارائه آن با نظمى نوین و دسترسی آسان است. این مجموعه، افزون بر حکمت‌هایى که از امام حسین (ع) روایت شده، بخشى از احادیثی را که وی مستقیماً یا با واسطه از پدر بزرگوارش امام على (ع) یا جد ارجمندش پیامبر خدا (ص) نقل کرده، دربرمى‌گیرد.
این حکمت‌نامه در ۱۰ باب تنظیم شده است: حکمت‌هاى عقلى و علمى، حکمت‌هاى اعتقادى، حکمت‌هاى عقیدتى و سیاسى، حکمت‌هاى عبادى، حکمت‌هاى اخلاقى و عملى، حکمت‌هاى جامع، حکمت‌هاى گوناگون، حکمت‌های منظوم، تَمثل جستن امام به اشعار شاعران و دیوان منسوب به امام حسین(ع).
این مجموعه، بخشى از دانشنامه امام حسین (ع) است که پیش از به فرجام رسیدن آن اثر، آماده بهره‌بردارى شد و از آنجا که کاربرد مستقلی دارد، جداگانه به علاقه‌مندان عرضه شده است.
شهادت‌نامه امام حسین علیه‌السلام
محمد محمدی ری شهری، با همکاری سیدمحمود طباطبایی‌نژاد و سیدروح‌الله سیدطبائی، مترجم مهدی مهریزی و همکاران، دارالحدیث، وزیری، ۶۶۰۰ صفحه، چاپ دوم، ۱۳۹۱٫
افتخارات: اثر برگزیده کتاب سال عاشورا، جشنواره دعبل، سال 1394.
این کتاب از ۱۵ بخش تشکيل شده است که فهرست اجمالى آنها، عبارت است از: کتاب شناسى، اهداف عاشورا، عزادارى و…؛ زندگى خانوادگى سيدالشهدا (ع)؛ فضيلت‌ها و ويژگى‌هاى امام حسين (ع)؛ دلايل امامت امام حسين (ع) و فرزندانش؛ امام حسين (ع) پس از پيامبر صلى‌الله عليه‌وآله، تا شهادت پدر؛ امام حسين (ع) پس از شهادت پدر تا قيام عاشورا؛ پيشگويى درباره شهادت امام حسين (ع)؛ از مدينه تا ورود به کربلا؛ از ورود به کربلا تا شهادت؛ وقايع پس از شهادت؛ بازتاب شهادت امام (ع) و فرجام دشمنان ايشان؛ عزادارى و گريه براى امام حسين (ع)؛ نمونه مرثيه‌هاى سروده شده در سوک ايشان در طول تاريخ؛ زيارت امام حسين (ع)؛ مزار امام حسين (ع)؛ حکمت‌نامه امام حسين (ع) .
شهادت نامه امام حسين (ع) بر پايه منابع معتبر، متن کامل بخش‌هاى ششم تا يازدهم دانشنامه ياد شده و منتخبى از «درآمد» و بخش يکم و نيز دو قطعه کوچک از بخش‌هاى نهم و سيزدهم آن را، در مجموع در حجمى نزديک به ۲۵۰۰ صفحه، در خود دارد.
گزیده شهادت‌نامه امام حسین علیه‌السلام
محمد محمدی ری شهری با همکاری سید محمود طباطبایی‌نژاد؛ سیدروح‌الله سیدطبائی، گزینش: مرتضی خوش نصیب، دارالحدیث، وزیری، ۱۱۰۰ صفحه، چاپ اول ۱۳۹۱٫
این کتاب دربردارند‌ه مصائب عاشورا است که از کتاب دانشنامه امام حسین (ع) گرفته شده است؛ بنابراین از منابع معتبر اخذ شده است.
کتاب در هفت بخش تنظیم شده با این عناوین: مهم‌ترین مباحث مربوط به حماسه عاشورا، پیشگویی درباره شهادت امام حسین (ع)، از خروج امام حسین (ع) از مدینه تا ورود ایشان به کربلا، از رسیدن امام حسین (ع) به کربلا تا شهادت ایشان، پس از شهادت، بازتاب شهادت امام حسین (ع) و فرجام کسانی که در کشتن امام (ع) و یارانش نقش داشتند، عزاداری و گریه برای امام حسین (ع).
گزیده دانشنامه امام حسین علیه‌السلام
محمد محمدی ری‌شهری، با همکاری سیدمحمود طباطبایی نژاد؛ سید روح‌الله سید طبائی، تلخیص: مرتضی خوش نصیب، دارالحدیث، وزیری، ۱۰۳۶ صفحه، چاپ اول ۱۳۸۹٫
کتاب ۱۶ جلدی دانشنامه امام حسین (ع) که طى سالیانى پر تلاش به انجام رسیده و در سال ۱۳۸۸ به زیور طبع آراسته شده از متقن‌ترین منابعى است که از آغاز تا انجام زندگى شخصى، اجتماعى و سیاسى و… سیدالشهدا (ع) را مورد توجه قرار داده و با ملاحظه دقیق آیات قرآنى و هزاران گزارش روایى و تاریخى و نقد، پالایش و تنظیم کارآمد آنها توانسته است در معرفى یکى از مهم‌ترین چهره‌هاى آسمانى و تاریخ ساز، خلأی بزرگ را مرتفع نماید.
در معرفى این کتاب، یادآورى نکاتی، لازم به نظر مى‌رسد: ۱۴ بخش از ۱۵ بخش دانشنامه امام حسین (ع) و بالغ بر ۹۰ درصد فصل‌ها و ۷۰ درصد عنوان‌هاى فرعى و به همین میزان از تحلیل‌ها و مقالاتِ مندرج در متن اصلى، در این گزیده، آورده شد. آنچه بیش از همه مشمول تلخیص و گزینش قرار گرفته، روایات و گزارش‌هاى تاریخى متنوعى است که با موضوع مشابه، ذیل فصل‌هاى آن دانشنامه گسترده، گرد آمده است؛
جامع‌ترین و گویاترین متن‌ها، از منابع معتبرتر، در ذیل هر عنوان، انتخاب و غالب توضیحات مندرج در پانوشت‌ها، حذف شد. در پانوشت، به ذکر حداکثر دو منبع داراى اعتبار بیشتر، براى هر متن، اکتفا شد.
با این همه، بخش‌هاى چهارده‌گانه این کتاب ـ که گزارش اجمالى آنها در پى خواهد آمد ـ از جامعیت این اثر در عین اختصار حکایت مى‌کند. ضمنا به دلیل اهمیت فوق‌العاده موضوع عاشورا و ضرورت نقل رخدادهاى مربوط به آن از منابع معتبر، گزارشى تحلیلى از کتاب‌ها و مصادر این واقعه تاریخ‌ساز، به دنبال مقدمه و پیش از ورود به بخش یکم آورده شده است.
فرهنگ‌نامه مرثيه‌سرايی و عزاداری حضرت سيدالشهداء (ع)
محمد محمدی ری‌شهری، دارالحدیث، رقعی، ۱۱۱ صفحه، چاپ اول ۱۳۸۸٫
نويسنده اين کتاب در پيشگفتار خود با تاکيد بر اهميت و جايگاه ويژه عزاداری و مرثيه‌سرايی برای حضرت سيدالشهداء (ع) و نقش سازنده‌ی فردی، فرهنگی و اجتماعی و سياسی آن، بر اين نکته اهتمام می‌ورزد که اين حرکت پربرکت، مانند همه اقدامات مفيد و سودمند، بدون آفت نيست و دشمنان پيدا و ناپيدای اسلام ناب از ديرباز برای تحريف اين فرهنگ، برنامه‌ريزی و تلاش می‌کنند.
آيت‌الله محمدی ری شهری در مقدمه اين کتاب می‌افزايد: فرهنگ‌نامه مرثيه‌سرايی حضرت سيدالشهدا (ع) ضمن ادامه راه کتاب‌هايی همچون «لؤلؤ مرجان» و «حماسه حسينی» اشاره به اين نکته مهم دارد که در نظام جمهوری اسلامی برای آفت‌زدايی فرهنگ عاشورا نبايد به گفتن و نوشتن رهنمود بسنده کرد، بلکه بايد به گونه‌ای برنامه‌ريزی شود که مرثيه‌سرايی و عزاداری به شيوه صحيح و مطلوب به صورت يک فرهنگ، همگانی شود و همه ارگان‌های فرهنگی نظام به ويژه صدا و سيما برای آن فرهنگ‌سازی، برنامه‌ريزی و تلاش کنند.
فصل اول اين کتاب اختصاص به مرثيه‌سرايی و عزاداری برای حضرت سيدالشهدا (ع) در سخن و سيره اهل بيت (ع) دارد که در آن به مرثيه‌سرايان پيش از واقعه کربلا اشاره شده و در فصل دوم اين کتاب نيز اصل ترين فلسفه قيام و شهادت امام حسين (ع) جهل‌زدايی و زمينه‌سازی برای حاکميت ارزش‌های انسانی و اسلامی به رهبری اهل‌بيت (ع) عنوان و در خصوص آن به ارائه مستندات، پرداخته شده است.
فصل سوم اين کتاب نيز که بزرگ‌ترين فصل اين فرهنگ‌نامه است اختصاص دارد به آسيب‌شناسی فرهنگ عاشورا، که در اين فصل تحريف هدف سيدالشهدا (ع)، استناد به منابع غير معتبر در مرثيه‌سرايی، گزار‌ش‌های ذلت‌بار از واقعه کربلا، غلو درباره اهل‌بيت، دروغ در مرثيه‌سرايی، و بدعت در نحوه عزاداری به عنوان مهم‌ترين آسيب‌های مرثيه‌سرايی و عزاداری، مورد بررسی قرار گرفته است.
همچنين در فصل چهارم فرهنگ‌نامه عاشورا، توضيح داده شده که مجالس عزاداری هدفمند دارای سه ويژگی است، اول: خدا محوری، دوم: ارائه تاريخ و تحليل صحيح از حادثه عاشورا، و سوم: تبلور عاطفه و ارادت به اهل بيت(ع) و در آخرين فصل اين فرهنگ‌نامه نيز کتاب‌شناسی تاريخ عاشورا و عزاداری، مورد بررسی قرار گرفته که در اين فصل، منابع تاريخ عاشورا و عزاداری به چهار گروه تقسيم شده و منابع قابل استناد و غير قابل استناد که آشنايی با آنها به شدت مورد نياز اهل منبر و مرثيه‌سرايان است به تفصيل، تبيين شده است. |
