| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «مردمنگاری نهبندان» به قلم غلامحسین شعیبی و با همکاری علی سورگی، صدیقه کیانی و رقیه شهباز نوشته شده و در ۲۹ بخش به بررسی تاریخی فرهنگی و آیینی مردمان نهبندان میپردازد. این کتاب به همت پژوهشکده مردمشناسی و از سوی مرکز معرفی فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری چاپ شده است.
نِهبَندان، مرکز شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی ایران است. این شهر از مناطق کویری به حساب میآید. «نِه» یکی از شهرهای باستانی در زمان سلسله اشکانیان بوده است. این شهر، در اصل متعلق به سیستان است. کوه سرخ، کوه بیدمشک، کوه بوبک از ارتفاعات این شهر تاریخی است. با توجه به یافتههای اخیر، سابقه تاریخی این شهرستان در دوران پیش از تاریخ به هزارههای چهارم و سوم ق.م برمیگردد. درخشانترین مراحل فرهنگی این منطقه دوران اشکانی و ساسانی است. در منابع تاریخی از نام نه یا نیه برای این شهر استفاده میشده است و از قرن هفتم هجری نام نهبندان که ترکیب نام دو محل نزدیک به هم، یعنی نِه و روستایی به نام بندان در شرق شهرستان بوده، استفاده شده است. در این کتاب به مواردی همچون محیط طبیعی، وضعیت اجتماعی، مدیریت سنتی، راهها و ارتباطات، خوارک، پوشاک، مسکن، کشاورزی، دامداری، شکار و ماهیگیری، فنون و صنایع دستی، فنون بهرهبرداری از باد، مشاغل، شیوههای عرضه و توزیع تولیدات، حمل و نقل، واحدهای اندازهگیری، گاهشماری، طب سنتی، بازیها، زبان و گویش، ادبیات شفاهی، مراسم در طول عمر یک انسان، مراسم در طول یک سال شمسی، مراسم در طول یک سال قمری و مراسم موردی این خطه از کشور پرداخته شده است. وجود ۱۰۰ صفحه انواع جدول، پلانهای برداشت شده تخصصی و تصاویر در حوزه فرهنگ مردمان نهبندان از نکات حائز اهمیت موجود در کتاب یاد شده است که میتواند سند خوبی را برای ارجاعات بعدی و پژوهشهای آتی در این حوزه باشد. طبق آثار و منابع تاریخی، نهبندان شهر مهمی در حاشیه شرقی کویر لوت در دوره پیش از اسلام بوده است. حمداللّه مستوفی در نُزهه القلوب مینویسد: «نه از اقلیم سوم است و اردشیر بابکان آن را بنا کرده است.» از قرون اولیه اسلامی تا اواخر قرن دهم هجری نهبندان به صورت مرکزی ایالتی و دارای برج و بارو، قلعه و سپاه بوده که والیانی با نام ملوک نه آن را اداره میکردهاند. از قرن یازدهم به بعد به تدریج با قدرت گرفتن خاندان عَلم خُزیمه این حاکمان در نهبندان نایبالحکومهای که از آنان با نام خوانین نه نام برده میشود، ایجاد کردهاند. از لحاظ جغرافیایی نیز، زمانی نه جزو خراسان و زمانی جزو سیستان محسوب میشده است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که شهرت این شهرستان به دلیل تعداد آسبادهای آن است و همین امر باعث شده دیار آسبادها نامیده شود. این آسبادها که در گذشته مصرف فراوانی برای مردمان این دیار داشتهاند، امروزه هم با جذب گردشگر کمک فراوانی به این مردم کردهاند. این آسبادها که تفاوت فراوانی با مدل اروپایی خود دارد مخصوص بادهای ۱۲۰ روزه ساخته شدهاند. کتاب «مردم نگاری نهبندان» در ۳۵۲ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر شده است. |
 |
