گبه: هنر بداهه بافی
مقدمه
گبه انواعی از زیرانداز میباشد و همچون فرش بافی ارزش هنری بسیاری نیز دارد بطوریکه امروزه در همه جای دنیا طرفداران بیشماری را به خود جلب کرده. برخی از محققان دلیل نامگذاری این قالیچه با عنوان گبه را ضخیم بودن و کاربرد آن در حفاظت نسبت به عوامل مختلفی چون سرما میدانند. میتوان گفت تاریخچه پیدایش و تولید گبه به زمان انسان‌های اولیه برمیگردد چراکه آنها در ابتدا از پوست حیوانات مختلف به عنوان زیرانداز خود استفاده می‌کردند و به مرور زمان و با کسب تجارب توانستند از پشم حیوانات اهلی نخستین زیراندازهای تار و پودی را تولید کنند که یکی از آنها گبه میباشد.
گبه که به قالیچه خرسک نیز معروف است از جنس همان قالی میباشد با این تفاوت که در اندازه‌های کوچکتر و با پرزهایی بلندتر تهیه میشود و عمدتا هنر دست عشایر مناطق مختلفی چون بوشهر، شیراز، خراسان و … میباشد و در واقع جزو سرمایه اصلی این مردم محسوب میشود. لازم به ذکر است استان فارس با قدمتی ۱۵۰ ساله در زمینه گبه بافی را میتوان از پیشگامان این هنر در ایران دانست. این منطقه شامل ایل نشینانی چون ایلات قشقایی، خمسه، ممسنی و بختیاری میباشد و میتوان با جرات گفت که گبههای بافت ترکان قشقایی فارس از بهترین هاست بطوریکه در خارج از کشور نیز از اعتبار خاصی برخوردار میباشد. از دیگر مراکز مهم بافت گبه میتوان از دو گنبدان، باشت، تل گر، چشمه بلقیس، ده شیخ و چرام در شهرستان کهکیلویه، ده علیا و ده سفلی علیا، برازجان و حوزه‌های روستایی شول و ده کهنه از استان بوشهر نام برد.
pendik escort bayanlar
از تفاوتهای اصلی گبه با فرش یا قالی را میتوان در عواملی دانست چون سایز، بلندی پرزها که بعضا به یک سانتیمتر هم میرسد، شمار پود بیشتری که در آنها به کار می‌رود که البته خود عاملی برای نرم بودن گبه‌ها نیز محسوب میشود.
خوشبختانه یکی از عواملی که سبب شده گبه‌ها را بتوان در انواع مختلف طرح و نقش یافت، نقش پردازی سنتی و ذهنی بافندگان آن است چراکه در بافت این نوع از زیر انداز‌ها هیچ گونه نقشهای وجود ندارد و هر بافنده‌ای هرآنچه در ذهن خود دارد را به مرحله اجرا در می‌آورد به همین علت با جرات میتوان گفت اگر میلیون‌ها گبه را در کنار هم قرار دهید باز هم محال است در بین آنها دو گبه با مشخصاتی کاملا یکسان پیدا کنید همین نکته نیز از دیگر مشخصه‌های با ارزش هنری این کالا میباشد.
این نوع قالی عمدتا به شکل فارسی باف و بر روی دار‌های زمینی بافته میشود؛ با این حال ممکن است گاهی و در بعضی مناطق به روش ترکی باف نیز تهیه شوند. با وجود تنوع زیاد طرح و رنگ در گبه‌ها با این حال میتوان گفت زمینه گبههای تولیدی مناطق مختلف ایران اکثرا دارای رنگ‌‌های روشن نظیر سفید، کرم یا شیری میباشد. بافت گبه معمولا به وسیله‌ی پشم خودرنگ مخلوط با موی بز صورت میگیرد. این پشم‌ها پس از شستشو ریسیده و تابیده میشود و سپس برای بافت مورد استفاده قرار میگیرند.
انواع گبه
با وجود اینکه در گبه هیچ طرح از پیش تعریف شده‌ای وجود ندارد با این حال شاید بتوان گفت یکی از نقشهای اصلی گبههای ایرانی را طرحی به نام “کم” تشکیل میدهد. اصطلاح محلی “کم” در واقع متشکل از یک مربع مستطیل و یک ردیف لوزی در وسط آن میباشد که رئوس هر یک از لوزی‌ها، به رئوس لوزی‌های دیگر متصل است. گبههای اولیه‌ای با توجه به اینکه برای نیاز و مصارف شخصی تولید میشدند عموما ساده و بدون نقش بودند اما به مرور زمان و با تجاری شدن این کالا بافندگان آن با الهام گرفتن از عواملی چون طبیعت، آمال و آرزوهایشان به ایجاد طرح‌های متنوعی دست زدند.
انواع طرح‌های گبه
طرح شیر
طرح شیر را میتوان یکی از عمده نقشهای مشترک بین بافندگان مناطق مختلف دانست.
طرح خشتی یا قابی شکل
این طرح یکی از کابردی‌ترین نقشهای گبه میباشد که بیشتر هم بین بافندگان فارس و بختیاری رواج داشته. اساس این طرح را قاب‌هایی منظم تشکیل میدهد که هر یک از قاب‌ها به صورت جداگانه طرحی هماهنگ با قاب‌های دیگر میسازد.
طرح حوض گبه
این طرح شکل ترنجیست که در وسط کار آمده و در واقع یک گل را تداعی میکند که از اطراف آن گل‌ها و غنچه‌هایی دیگر گسترش یافته است.
طرح گل گبه
نقش گل رز در گبه به طرح گل گبه معروف است. afyon escort
بسیار عالی بود.
جالب بود