| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتابخانه‌های تخصصی و عمومی، از جمله بخش‌های جانبی رایج در اکثر موزه‌ها هستند. در ایران، موزه ملی ایران (موزه ایران باستان)، موزه ملک، موزه آستان قدس رضوی، موزه هنرهای معاصر و حتی خانه‌موزه‌های کوچکی نظیر خانه موزه دکتر شریعتی، خانه‌موزه شهید مطهری، خانه‌موزه آیت‌الله طالقانی و خانه‌موزه بازار، علاوه بر اینکه فضایی برای مشاهده اشیای موزه‌ای هستند، بخشی را نیز به کتابخانه‌های عمومی و تخصصی اختصاص داده‌اند. این نمودی از پیوند کتاب با موزه است. نمود دیگر آن وجود موزه‌های تخصصی در کتابخانه‌های بزرگ و ملی است. به عنوان نمونه کتابخانه ملی ایران موزه‌ای با نام «موزه کتاب و میراث مستند ایران» را در خود جای داده است و کتابخانه مجلس شورای اسلامی نیز گنجینه نسخ خطی و آثار چاپ سنگی و اسناد خود را در قالب موزه به معرض دید عموم گذاشته است. پیوند دو سویه میان کتابخانه و موزه، امری است که اهمیت کتاب در ساختار موزه‌داری را نمایان می‌سازد. این موضوع ما را بر آن داشت تا در «روز جهانی موزه» مروری داشته باشیم بر کتابخانه‌های فعالی که در کنار موزه‌های تهران برقرار هستند و شاید در سایه این موزه‌ها چندان شناخته شده نباشند. کتابخانه موزه ملی ایران؛ مهمترین کتابخانه تخصصی باستان‌شناسی اندیشه ایجاد کتابخانه موزه ملی ایران جدا از فکر تشکیل موزه ایران باستان نبود و همزمان با اجرای طرح ساختمان موزه در سال ۱۳۰۶ مکانی به عنوان کتابخانه باستان‌شناسی نیز منظور شد. پس از اتمام بنای موزه در سال ۱۳۱۶ کتابخانه آن نیز آماده شد که به این ترتیب کار خود را با هدف تأمین نیازهای پژوهشی کادر موزه و اداره باستان‌شناسی با فراهم کردن یک‌هزار جلد کتاب فارسی و لاتین که از کتابخانه معارف به عاریت گرفته بود آغاز شد. سرپرستی این کتابخانه را «آندره گدار» طراح و معمار فرانسوي موزه به‌عهده گرفت. از سال ۱۳۲۵ مدیران ایرانی مختلفی فعالیت این بخش را ادامه دادند تا اینکه در سال ۲-۱۳۵۱ همزمان با تغییر نام اداره کل باستان‌شناسی به مرکز باستان‌شناسی ایران، این بخش نیز به کتابخانه مرکز باستان‌شناسی تغییر نام یافت. سال ۱۳۶۰ همراه با دوره جدید فعالیت موزه ایران باستان، کتابخانه آن نیز احیا شد و با تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور و تغییر نام این مجموعه به موزه ملی ایران، به‌طور کامل تحت نظارت این موزه در آمد. در این کتابخانه افراد گوناگونی از رجال علمی و فرهنگی کشور نظير علی اصغر حکمت، علی فرهمندی، مهدی بهرامی، محمدتقی مصطفوی و سلما مقدم در توسعه و تکمیل اين مجموعه کوشیده‌اند. يكي از امتيازات كتابخانه موزه ايران باستان اين است كه گزارش‌های تخصصي در حوزه باستان‌شناسي را كه در بازار موجود نيستند، به صورت گپی از كتابخانه دانشگاه‌ها تهيه مي‌كند و در اختيار دانشجويان قرار مي‌دهد. در اين كتابخانه سفرنامه‌ها از جمله سفرنامه هانری دالمانی و گزارش‌هاي باستان‌شناسی، حفاری‌های مختلف تپه‌های باستانی مانند حصار، ترنگ تپه، حسن لو (دهي كه جام معروف حسن‌لو از آن مكان به‌دست آمده است) و… از جمله گزارش‌های معتبر باستان‌شناسی در كتابخانه موزه ملی ايران است. از ديگر منابع ارزشمند و معتبر در كتابخانه، دايره‌المعارف هنر در ۳۴ جلد و دايره‌المعارف مذهب در ۱۵ جلد به زبان انگليسي است كه دانشجويان بسياري از اين منابع استفاده می‌كنند. كتابخانه موزه ملي ايران دارای كتاب‌های خطی و چاپ سنگی مانند مجمع‌الفصحا، ناسخ‌التواريخ، چاپ سنگی قرآن مجيد و… كه متعلق به دوره قاجاريه است. نشريات تخصصی خارجی و فارسی نيز در زمينه باستان‌شناسي و تاريخ هنر در كتابخانه موجود است و محققان و پژوهشگران از آن‌ها بهره‌برداری می‌كنند. این کتابخانه در طی ۷۰ سال فعالیت، مكان مطالعه و بازدید بسیاری از شخصیت‌های فرهنگی، باستان‌شناسي و هنر ایران و جهان بوده و همواره مورد توجه فرهنگ دوستان قرار گرفته است. هم اكنون منابع این کتابخانه هزاران جلد کتاب و نشریه به زبان‌های گوناگون است و مهمترین کتابخانه تخصصی کشور از نظر تاریخ هنر و باستان‌شناسی در ایران و کشورهای همجوار به شمار مي‌رود، از اين رو اعتبار و منزلتی جهانی نیز دارد. کتابخانه و موزه ملک؛ گنجینه بزرگ نسخ خطی کتابخانه ملی ملک با داشتن ۱۹ هزار عنوان نسخه خطی نادر و نفیس، یکی از گنجینه‌های بزرگ نسخ خطی ایران است. کتابخانه‌های دیگر عبارتند از کتابخانه ملی، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. در این میان، امتیاز کتابخانه ملک به نفاست و ارزش هنری آثار است. همچنین این کتابخانه دارای حدود ۷۰ هزار کتاب چاپی، ۳۴۰۰ کتاب چاپ سنگی و ۵۴۸ عنوان نشریه ادواری در ۴۰۰۰ مجلد است. |
 |
