| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با گذشت ۳۰ سال از پایان جنگ تحمیلی، آثار زیادی در حوزه انقلاب و دفاع مقدس برای مخاطبان در گروه‌های سنی مختلف اعم از بزرگسال، کودک و نوجوان منتشر شده و جشنواره‌های زیادی هم برگزار شده است و آثار منتشر شده در دوره‌های مختلف مورد داوری قرار گرفته‌اند و آثاری به عنوان برگزیده معرفی شده‌اند. اما کمیت و کیفیت آثار کودک و نوجوانی که در این حوزه منتشر می‌شوند، چگونه است و این آثار در بازاری که پر شده از کتاب‌های ترجمه چه جایگاهی دارند و چقدر مورد استقبال بچه‌ها قرار می‌گیرند؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها به سراغ مصطفی خرامان، داور ۵ دوره جشنواره دفاع مقدس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، دو دوره داور کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، سه دوره داور جشنواره کانون پرورش فکری کودک و نوجوان و عضو دائمی هیات داوران جایزه شهید غنی‌پور رفتیم که چهار کتاب در حوزه دفاع مقدس به رشته تحریر درآورده است. آثاری مانند رمان «به جای دیگری» کتاب تقدیری کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، «همیشه رفیق» درباره زندگی شهید کاظمی، منتخب جشنواره ربع قرن دفاع مقدس، «کلاه حصیری» کتاب تقدیری کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و «حادثه چهارم» که از سوی نشر قدیانی در حوزه دفاع مقدس منتشر شده است.
خرامان، درباره کتاب‌های کودک و نوجوان در حوزه دفاع مقدس به ایبنا می‌گوید: واقعیت این است که کتاب‌های کودک و نوجوان در حوزه دفاع مقدس آنچنان کیفیت خوبی ندارد. تعداد کتاب‌هایی که در حوزه دفاع مقدس برای کودکان منتشر می‌شود خیلی ناچیز است اما در حوزه نوجوان کمیت بهتر است و شاهد انتشار کتاب‌های دفاع مقدسی بیشتری هستیم که بیشتر زندگی‌نامه داستانی هستند تا رمان نوجوان و متاسفانه کیفیت خوبی هم ندارند و معمولا مورد دندان‌گیری در این آثار نمی‌بینیم. مثلا در حوزه زندگی‌نامه داستانی کتاب‌هایی دیدم که اشتباهات فاحش داشتند، اشتباهاتی درباره اطلاعات جنگی و مناطق جنگی، جغرافیای جنگ در آن‌ها وجود نداشت و اگر هم بود، برخی از آن‌ها اشتباه بود. مثلا در یکی از این آثار نوشته شده بود «منوری که زده شد به قایق برخورد کرد و قایق آتش گرفت» در حالی‌که منوری که به هوا پرتاب می‌شود این‌چنین خاصیتی ندارد که قایق را آتش بزند.
متولیان به حوزه دفاع مقدس خیلی اهمیت نمی‌دهند
به گفته این نویسنده، یکی از دلایل ضعیف و غیرقابل استناد بودن داستان‌های حوزه دفاع مقدس این است که گاهی افرادی در این حوزه کار می‌کنند که نویسنده نیستند. و چون ۵۰ درصد کار آماده است و شرح حال و خاطراتی از شهید مورد نظر وجود دارد، از فردی می‌خواهند بیاید و زندگی‌نامه بنویسد و بدون اینکه به جذابیت و استقبال از کتاب فکر کنند، کتاب می‌نویسند و متاسفانه چیزی هم از آن حاصل نمی‌شود. به دلیل اینکه متولیان این حوزه خیلی به این مساله اهمیت نمی‌دهند.
خرامان به عنوان کسی که هم با بچه‌ها ارتباط دارد و هم مدرس داستان‌نویسی است، درباره اینکه چه کنیم آثار دفاع مقدسی دیده شوند و مورد استقبال مخاطبان قرار گیرند، می‌گوید: ما می‌توانیم داستان‌های حوزه دفاع مقدس را در قالب ژانرهای مورد علاقه نوجوانان مانند فانتزی، ترسناک و … بنویسیم اما باید بدانیم همه این ژانرها قواعدی دارند. یکی از دلایلی که این داستان‌ها مورد توجه مخاطبان قرار می‌گیرد جذابیت آن‌هاست و ما اگر قرار است داستانی بنویسیم، در هر حوزه‌ای، باید سعی کنیم جذاب باشد. اینکه یک نفر در شهر یا روستایی متولد شده، مدتی زندگی کرده، بعد هم به جبهه رفته، جنگیده و شهید شده را با نثر بد و غلط‌های فاحش بنویسیم، برای مخاطب چه جذابیتی دارد؟
حضور چشمگیر نویسندگان تازه‌کار در حوزه دفاع مقدس
او در ادامه به کتاب‌هایی اشاره می‌کند که در داوری جشنواره‌های مختلف در حوزه دفاع مقدس خوانده و می‌گوید: گاهی پیش می‌آید که مثلا از بین ۴۰ کتابی که در این زمینه می‌خوانم شاید دو یا سه نویسنده باشد که قبلا اسمش را شنیده باشم، بقیه نویسنده‌های تازه‌کاری هستند که آمده‌اند در این حوزه دست‌ورزی کنند. اما قرار نیست که عده‌ای بیایند با این ژانر تمرین کنند و نویسنده شوند و برای خودشان رزومه درست کنند.
خرامان با بیان اینکه مشکل از متولیان این حوزه است، به جشنواره دفاع مقدسی که قراربود سال گذشته از سوی مرکز حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس برگزار شود، اشاره می‌کند و می‌افزاید: برای این جشنواره، سال گذشته کتاب‌ها را داوری کردیم اما هنوز جشنواره برگزار نشده است چون افرادی که در حوزه کار می‌کنند خیلی اهمیت نمی‌دهند.
دفاع مقدس پشتوانه‌ای برای کشور است
او می‌افزاید: درحالی‌که دفاع مقدس پشتوانه‌ای برای کشورماست و اهمیت زیادی دارد. اگر امروز کشور ما در شرایط جنگ قرار دارد و همه‌جوره سعی می‌کنند به ما حمله کنند اما دشمنان تردید دارند و فکر می‌کنند به ایران نمی‌شود حمله کرد مربوط به همان هشت سال دفاع مقدس است. اگر ما در آن زمان خوب دفاع و ایستادگی نمی‌کردیم، ممکن بود امروز بدون تردید به ما حمله می‌کردند. از سویی جنگ تحمیلی جزئی از تاریخ کشور ماست. وقتی می‌خواهیم به تاریخ معاصر برای کودکان و نوجوانان بپردازیم باید به این هشت سال هم اشاره کنیم. اگر خوب بیان نکنیم بچه‌ها به خوبی متوجه آن‌چه گذشته نمی‌شوند و نمی‌توانند درک درستی از دفاع مقدس داشته باشند.
کتاب‌های دفاع مقدسی حمایت نمی‌شود
ما داریم برای بچه‌های امروز کتاب می‌نویسیم، بچه‌هایی که جنگ را ندیده‌اند و ابزار جنگی و جغرافیای جنگ را نمی‌شناسند و وظیفه داریم به‌گونه‌ای بنویسیم که بچه‌ها با خواندن جملات کتاب، خودشان متوجه شوند و مجبور نباشد مدام از بزرگترها سوال بپرسند. برای این کار هم خود نویسنده ابتدا باید بداند درباره چه چیزی می‌خواهد بنویسد و راجع به آن تحیقق و پژوهش کرده باشد تا ما با کتاب‌هایی مواجه نباشیم که هم از نظر محتوا مشکل دارند، هم از نظر ساختار. مثلا وقتی می‌خواهیم داستانی بنویسیم که در خرمشهر اتفاق افتاده، باید حداقل یک بار برویم خرمشهر را از نزدیک ببینیم و فقط به اطلاعاتی که از کتاب‌ها بدست می‌آوریم، استناد نکنیم.
خرامان در پایان با تاکید بر اینکه از کتاب‌های دفاع مقدس خیلی حمایت نمی‌شود، می‌گوید: ما در حوزه دفاع مقدس کتاب‌های خوبی از نویسندگانی مانند احمد دهقان، محمدرضا بایرامی، داوود امیریان و … داریم. یعنی کتاب خوب هست اما نه به آن اندازه‌ای که در شان هشت سال دفاع و این‌همه شهید و جانباز و فداکاری‌ها و ایثارگری‌ها باشد. دائما هم می‌گویند خیلی خوب است و خیلی کار شده اما کمیت زیاد است ولی کیفیت ندارد.
|
